Objecten

Coolsingel 103; 105

Projectgegevens

SID
4
Object
18
Beschrijving
WARENHUIS, BIOSCOOP en PLASTIEK gebouwd in opdracht van N.V. Magazijn de Bijenkorf in de periode 1954-1957 naar ontwerp van de Amerikaans-Hongaarse architect Marcel Breuer in samenwerking met de Amsterdamse architect A. Elzas; het plastiek is een ontwerp van Naum Gabo.Het warenhuis is gesitueerd aan de westzijde van de Coolsingel op de hoek met de Van Oldenbarneveltplaats en maakt deel uit van de terugliggende rooilijn. Volgens het Basisplan zou de westelijke rooilijn van de Coolsingel bestaan uit terugliggende gevelwanden met vooruitspringende blokken op de hoeken van de zijstraten. Ook de Bijenkorf zou aan dit stedebouwkundig principe moeten voldoen. Marcel Breuer wilde echter een gebouw met een rechthoekige plattegrond zonder een uitstekend bouwdeel aan de Coolsingel. Uiteindelijk werd de eis van een vooruitspringende bouwdeel door de gemeente losgelaten ten gunste van Breuer. Hierop kwam de directie van de Bijenkorf de gemeente tegemoet door op deze plek een kunstwerk te plaatsen dat qua afmetingen de omvang van het ontbrekende bouwvolume zou benaderen. Dit heeft geleid tot het plastiek van de Amerikaans-Russische kunstenaar Gabo.Het warenhuis is gebouwd op een rechthoekig perceel van 69 bij 104 meter. Hierop zijn het eigenlijke warenhuis gebouwd met een korte gevel aan de Hennekijnstraat en de Coolsingel van ruim 60 meter en een lange gevel aan de Van Oldenbarneveltplaats van 93 meter. Aan de westzijde werd een nagenoeg vrijstaand paviljoen gebouwd van 11 bij 23 meter dat door een smalle transparante verbindingsgang met het warenhuis was verbonden. Dit zogenaamde `Bijkorama' werd in 1994 afgebroken om plaats te maken voor een tijdelijke winkel van de Hema. Aan de noordzijde is de bioscoop Cineac gebouwd in combinatie met een groot aantal voorzieningen en dienstruimten voor de Bijenkorf. Dit bouwdeel meet ongeveer 10 bij 60 meter.Het warenhuis telt vijf bouwlagen en een kelderverdieping en wordt door een plat dak afgesloten. De vierde verdieping is in gebruik als kantoor, instructielokalen en bedrijfskantine, en heeft een drietal dakterrassen die geheel zijn omsloten. Deze patio's zijn vanaf de buitenkant niet zichtbaar. De overige lagen zijn alle in gebruik als verkoopvloer. Op de tweede verdieping is het restaurant gesitueerd.Aan de zijde van de Hennekijnstraat leidt een gebogen hellingbaan naar de kelderverdieping; goederen worden op deze plaats het gebouw binnen gebracht. De verticale verplaatsing vindt plaats middels liften aan de noordwand van het gebouw, een trappenhuis aan de zuidkant en roltrappen. Deze zijn centraal in het gebouw geplaatst op het kruispunt van de diagonalen.De constructie bestaat uit gewapend beton met paddestoelkolommen. Door de strenge eisen die ten aanzien van winkelinrichting, flexibiliteit en doelmatigheid werden gesteld, werd gekozen voor een kolomafstand van twaalf meter.Aan de buitenkant valt het gebouw op door haar gesloten gevel. Dit besloten karakter is bewust nagestreefd in verband met de behoefte aan wandruimte. Rondom is de gevel bekleed met gefrijnde travertin platen. Aan de oost- en westgevel hebben de platen een honingraatpatroon; aan de zuidgevel zijn rechthoekige platen bevestigd. Door de verschillende richtingen waarin de platen zijn gefrijnd is een levendig beeld ontstaan dat in de loop van de tijd door `mooi' vervuilen is versterkt. Op een drietal plaatsen wordt de gevel onderbroken door brede venstersleuven; deze zorgen voor daglicht in de directievertrekken op de vierde en in het restaurant op de tweede verdieping. Vanuit het restaurant wordt een panoramisch uitzicht op de Coolsingel geboden. Verspreid over de gevel zijn in een regelmatig patroon smalle staande vensters aangebracht. Deze hebben een decoratieve functie en zijn daarnaast bedoeld om kleurstalen en stoffen bij daglicht te kunnen bekijken.De begane grond heeft een open karakter door de grote etalagepuien die langs west- en zuidgevel doorlopen. De aluminium puien liggen terug achter de kolommen en zijn naturel geanodiseerd. Plint en kolommen zijn met Portugees graniet bekleed. Aan de Coolsingel is één ingang gelegen; aan de Van Oldenbarneveltplaats bevinden zich twee ingangen.Veel zorg werd besteed aan ontwerp en uitvoering van het interieur. Alle verdiepingsvloeren en het trappenhuis langs de zuidgevel zijn in travertin uitgevoerd. Het interieur en meubilair werd ontworpen door de uit New York afkomstige interieurarchitect Daniel Schwartzman. Het merendeel van het oorspronkelijke interieurconcept is verdwenen; de fraaie teakkleurige roosterplafonds zijn slechts op een enkele verdieping nog terug te vinden. In 1995 zijn de oorspronkelijke roltrappen met teakhouten betimmering en balustrades vervangen door nieuwe transparante roltrappen.Het bioscoopgedeelte en dienstgebouw telt vier bouwlagen en heeft een langgerekte smalle plattegrond. Aan de Coolsingel bevindt zich een twee bouwlagen hoge glazen pui in aluminium profielen met centraal hierin toegangsdeuren. Boven de deuren een opengewerkte piramidevormige constructie die met de punt aan de pui is bevestigd en waarvan de vlakke kant ruimte biedt aan lichtreclame. Deze constructie is door middel van strak gespannen staalkabels aan de gevel gehangen. De aluminium pui wordt geflankeerd door smalle metselwerk stroken van zwart verglaasde steen. Boven de pui een blind muurvlak van dezelfde steen. Aan de achterzijde heeft dit bouwdeel een met graniet beklede gevel; op de begane grond is een laadperron aangebracht. De bioscoop die ongeveer een kwart van het gebouw beslaat is momenteel in gebruik als restaurant.
Adres
Coolsingel 103; 105
Architecten
Breuer, M.; Elzas, A.
Buurtnaam
COOL
Huidige functie
warenhuis; restaurant
Naam complex
de Bijenkorf
Ontstaansperiode
1954-1957
Oorspronkelijke functie
warenhuis; bioscoop

Adres

Naam complex
de Bijenkorf
Adres
Coolsingel 103; 105
Straatnaam
COOLSINGEL
Postcode
3012AG
Secundaire adressen
-

Archief

Archiefnummer
BWT-nr.
Bijzonderheden
officiële openingsdatum: 19 maart 1957
Formuliernummer
15336
Registratie nummer BWT
B2.694'54
Vindplaats bouwtekeningen
GAR

Bouwkundig

Aantal bouwlagen
05; kelder
Bijzonderheden
-
Constructie
gewapend beton met paddestoelkolommen
Dak
plat, drie patio's op vierde verdieping
Gevel
gefrijnde travertin platen in honingraat motief; plint en kolombekleding begane grond van Portugees graniet
Interieur
grotendeels verbouwd; het interieur werd verzorgd door de New Yorkse interieurarchitect Daniel Schwartzman; het interieur heeft diverse wijzigingen ondergaan. In augustus 1995 zijn de roltrappen vervangen waardoor de oorspronkelijke teakhouten betimmeringen en balustrades zijn verdwenen. De lunchroom en kapsalon werden ingericht met adviezen van Knoll International, Brussel
Toegepaste kunst
sculptuur op het trottoir van de Coolsingel door Naum Gabo; bronzen plastiek in loggia van Henri Moore; koperen plastiek op daktuin van Aart van den IJssel
Vensters & Kozijnen
aluminium, naturel geanodiseerd

Functie

Bijzonderheden
warenhuis de Bijenkorf en voormalige bioscoop Cineac
Huidige functie
warenhuis; restaurant
Oorspronkelijke functie
warenhuis; bioscoop
Type complex
warenhuis

Geografisch

Appartementnummer
-
Artol cordinaten X-as
9253572
Artol cordinaten Y-as
43727693
Bijzonderheden
-
Buurtnaam
COOL
Buurtnummer
12
Kaartcode
U4
Kadastraalnummer
04AF00833
Sub-buurtnummer
1
Wijk
A

Inventarisatie

Datum
1996/02/23
Dia's?
ja
Dianummers
15336 01 ZO 15336 02 Z 15336 03 ZO 15336 04 O
Inventarisatie datum
1994/05/01
Mutatiedatum
1996/02/23
Naam inventariseerder
JaD
Naam muteerder
WyG

Restauratie

Bijzonderheden
diverse interne wijzigingen
Monument?
ja
Monumentnummer
E-13
Restauratie architect
-
Restauratie jaar
-
Restauratie?
nee
Rijksprovinciaalgemeentelijk monument
gm
Sloopgegevens
het paviljoen `Bijkorama' aan de Hennekijnstraat is gesloopt in oktober 1994 ten behoeve van een tijdelijk gebouw voor de Hema

Stedenbouwkundig

Bijzonderheden
-
Expeditiehof
ja, Hennekijnstraat
Hoekoplossingen
sculptuur van Naum Gabo, zie rooilijngegevens
Rooilijngegevens
het gebouw bevindt zich in de terugliggende rooilijn van de Coolsingel; de hoek met de Van Oldenbarneveltplaats wordt gemarkeerd door de sculptuur van Naum Gabo die werd geplaatst als compromis voor het ontbreken van een vooruitspringend bouwdeel
Vrijstaand?
nee

Uitvoerenden

Adviseur
Bouw- en Adviesbureau ir. K. Bakker en ir. H. A. Dicke
Architecten
Breuer, M.; Elzas, A.
Bijzonderheden
interieurarchitect: D. Schwartzman, New Yorkaannemer: N.V. Aannemingsmaatschappij v/h H. & P. Voormolenmedewerkend architect bureau Elzas: C. Wiekartnatuursteen geleverd door: Rotterdamse Marmer Industrie
Constructeur
M.J. Feenstra's drijfsteen- en betonindustrie cv
Datum opname BWT
1957/06/05
Kunstenaar
N. Gabo, H. Moore
Ontstaansperiode
1954-1957
Opdrachtgever
N.V. Magazijn de Bijenkorf
Stichtingsjaar
1957