• Articles

Tweede Centraal Belastinggebouw

Douane7

Het centraal belastingkantoor aan de Puntegaalstraat in Rotterdam krijgt er een vleugel bij, althans in bouwkundige zin. Architectonisch en organisatorisch echter wordt het een zelfstandig gebouw, waarvan de voorgevel zich langs de Westzeedijk zal uitstrekken. Het ontwerp voor deze uitbreiding werd gemaakt door het architectenbureau Kraaïjvanger, in opdracht van de Rijksgebouwendienst.

Het Vrije Volk 8 april 1964

Douanegebouw

Officieel was de benaming Tweede Centraal Belastingkantoor, maar in de volksmond heette dit kantoorgebouw aan de Westzeedijk het Douanegebouw. Hier waren namelijk de afdelingen Invoerrechten en Accijnzen en Omzetbelasting gehuisvest. Hoewel het in feite een uitbreiding was van het Kantoorgebouw der Rijksbelastingen aan de Puntegaalstraat, is het gebouw zowel architectonisch als functioneel volledig zelfstandig.

Oude Belastingkantoor

Het wijkt ook sterk af van het oude Belastingkantoor, met zijn monumentale opzet en beeldende kunst kenmerkend voor de degelijke, conservatieve architectuur van de Rijksgebouwendienst. Het oude kantoor is van architect Hayo Hoekstra (1881-1960) en tussen 1939 en 1948 gerealiseerd. Die lange bouwtijd heeft te maken met de materiaalschaarste en bouwstop tijdens de Tweede Wereldoorlog. Formeel zou het gebouw tot de wederopbouw gerekend kunnen worden. Het Belastingkantoor is Rijksmonument. Na vertrek van de Belastingdienst naar de Kop van Zuid is het gebouw tussen 1996 en 1998 door De Jong Bokstijn Architecten gerenoveerd tot Puntegale, een complex met 201 appartementen en 18 kantoorruimtes.

Na drie jaar uitstel wegens geldgebrek van het rijk is nu eindelijk de bouw van het tweede belastingkantoor aan de Westzeedijk goed op gang gekomen. Het grootste deel van de heipalen zit reeds in de grond. De tweede belastingburcht wordt door luchtbruggen verbonden met het bestaande gebouw aan de Puntegaalstraat. (…) De nieuwbouw vergt een rijksuitgaaf van f 4.420.000,—. (2 miljoen euro).

Het Vrije Volk 2 augustus 1967

Kraaijvanger

De uitbreiding van het belastinggebouw is ontworpen door het bekende Rotterdamse architectenbureau Kraaijvanger. De Rijksgebouwendienst gaat in de jaren zestig veel zakelijker opereren en veel opdrachten worden uitbesteed aan gewone architectenbureaus. Kraaijvanger Architecten zou overigens midden jaren negentig ook de nieuwbouw voor de Belastingdienst op de Kop van Zuid ontwerpen. Het ontwerp voor dit gebouw is van Herman Kraaijvanger (1903-1981) en Chris Knol (1926-2014). Hoewel het schetsontwerp al eind 1961 klaar is, duurt het nog geruime tijd voor het gebouw wordt uitgevoerd. Op 28 april 1967 is de bouw officieel gestart. Tussen april en september 1967 zijn eerst een uitbouw van het Puntegaalgebouw, een fietsenstalling en wat hekwerk gesloopt en is de fundering aangebracht. Op 10 april 1970 is het gebouw klaar en eind mei trekken de belastingmedewerkers in het nieuwe gebouw, dat via een doorbraak verbonden is met het hoofdgebouw.

Standaard kantoorgebouw

Het gebouw is een kantoorgebouw zoals er na de Tweede Wereldoorlog vele zijn gebouwd: een middengang met aan weerszijden kantoorvertrekken. Doordat er geen middenkolommen zijn was het ook mogelijk grotere vertrekken over de volle breedte van het gebouw te maken. Er is een langgerekt bouwdeel langs de Westzeedijk met haaks erop een korte, maar wel hogere zijvleugel. Waar die twee bouwdelen samenkomen liggen trappenhuis en liften. Op de begane grond was een publieksgedeelte nabij de entree met loketten in de zijvleugel. Erachter lag een grote open kantoorruimte. Conform de toenmalige percentageregeling werd 1% van de bouwsom besteed aan beeldende kunst: keramische objecten van Ger van Iersel (1922-2014) in het trappenhuis en een decoratieve metalen band met maritieme symbolen in de plint van Jan Goeting (1918-1984).

Het douanegebouw is van origine een belastingkantoor, een streng, zakelijk gebouw. Het gebouw heeft ten opzicht van andere vergelijkbare kantoorgebouwen een heel robuuste constructie. De verdiepingen zijn in een keer overspannen zonder middenkolommen. Er zijn forse balken en vrij dunne vloeren. Dat geeft een enorme indelingsvrijheid. Zo konden we allerlei verschillende woningtypes realiseren. En kantoren hebben natuurlijk een mooie verdiepingshoogte. En die stoere trappenhuizen zijn ook prachtig.

renovatiearchitect Paul van der Weijden in: ParkhavenStad, 2016

Anno nu

Na jarenlange leegstand en tijdelijk gebruik wordt het gebouw in 2015 door het Rijksvastgoedbedrijf verkocht. Ontwikkelaar Accresco transformeert het wat saaie kantoor in een woongebouw met huurappartementen voor starters. Er is een dakopbouw van twee lagen, een lichte staalconstructie, op de bestaande constructie gezet. In de grote ruimte op de begane grond is een sportschool gekomen. In het trappenhuis met de donkergroene tegels en zilverkleurige keramische objecten is de oorspronkelijke sfeer nog merkbaar. Op de begane grond is café-restaurant Rauwdouwer gevestigd. De metalen band van kunstenaar Jan Goeting was door vandalisme dusdanig beschadigd dat deze moest worden verwijderd en vervangen door een nieuw draadkunstwerk.

Architect
Kraaijvanger, Van Putten, Kuit, Knol, Maas
Period
1961-1970
Location
Westzeedijk 397, Rotterdam, Nederland
Subjects
Buildings National Monuments
Neighborhoods
Coolhaven
Buildings
Business buildings