Missie in Waterstad

Acht weken tentoonstelling zijn voorbij. Tevreden kijken Fieke Bregman, Margreet Doe, Elbrig de Groot en Myranda Mulder terug op de intensieve periode. Het gastenboek puilt uit van de positieve reacties en bezoekers hebben veelvuldig bedankt voor de uitgebreide persoonlijke uitleg. Want wie je ook trof op de expositie, alle vier wisten ze met veel passie hun kennis over het gebied over te brengen. Ieder op zijn eigen manier, met zijn eigen favoriete onderwerp maar allemaal met dezelfde insteek: de rijke geschiedenis van Waterstad moet verteld worden. Want dat is hun missie.

Tijdens een netwerkbijeenkomst van cultuurscout Menno Rosier in 2014 kwamen de bewoners van het Maritiem District elkaar toevallig tegen. Fieke en Myranda wonen in de Wijnhaeve, Elbrig in het Leuvekwartier aan de Scheepmakerskade in het appartementencomplex van Apon cs en Margreet destijds in de Waterstadtoren. De interesse voor de geschiedenis van Rotterdam en specifiek hun woongebied schiep direct een band. Ze besloten zich meer te verdiepen in het gebied dat door vier eeuwen handel, scheepvaart, religie, kunst en cultuur gevormd is. Deze gelaagdheid willen zij als Waterstadgenootschap weer zichtbaar maken voor iedereen. Ze gingen op zoek naar de verhalen achter de gebouwen, bruggen, straatnamen en ornamenten. Myranda: “Ik ga toch eens uitzoeken waar de naam Jufferstraat vandaan komt.” Als het verhaal interessant genoeg is, wordt er een folder van gemaakt. Ze hebben al een serie van tien onderwerpen, de folder over de Regentessebrug is net uit.

“Niet te verwarren met de Vierleeuwenbrug, de Koningsbrug in de Oude Haven,” geeft Elbrig aan, “al noemt men tegenwoordig deze brug ook Vierleeuwenbrug, maar correct is het eigenlijk niet.” Als gepensioneerd kunsthistorica en oud-museumconservator vertelt Elbrig graag de exacte feiten. Dus dat in 1899 regentes Emma de Regentessebrug opende wordt door Elbrig meteen aangevuld met de opmerking dat Emma feitelijk al regentes-af was. “Wilhelmina was sinds 1898 officieel koningin, maar ja.” Smeuïge details mogen wat Elbrig betreft alleen verteld worden als ze echt bewezen zijn. Uit haar mond zal je het verhaal over de stenen van de sokkel van De Verwoeste Stad, dat deze oorspronkelijk bedoeld waren voor een beeld voor Hitler, daarom ook niet horen.

Geregeld staan ze op buurtfestivals met historisch beeldmateriaal ter illustratie van de bijbehorende verhalen. Fieke bewaart en archiveert alle spullen van het Waterstadgenootschap zorgvuldig. Op de voorgrond treden hoeft van haar niet zo nodig, maar tête-a-tête bezoekers trakteren op een bijzonder detail zoals de, in een bronzen lauwerkrans, vergulde E van Emma op de Regentessebrug of het spannende verhaal van de overnachting bij een kluis tussen het puin van het bombardement, daar geniet ze van. Fieke: “Het mooie was dat het verhaal nog een vervolg kreeg. De familie, die tussen de beschietingen door bij de kluis had overnacht totdat deze afgekoeld was, had een andere tak met hetzelfde probleem gehad. Een kleindochter van deze familietak bezocht de tentoonstelling en vertelde ons over de beroemde brand uit 1902 op het Noordereiland van de kistenfabriek Van der Lugt. Deze brand duurde drie dagen. Helaas had haar grootvader de kluis direct geopend waarna de inhoud door de hitte in brand was gevlogen!”.

Het zijn deze verhalen die het verleden elke keer weer een beetje meer tot leven doen komen. Myranda , het meest extraverte lid van het genootschap, geeft de rondleidingen in het gebied. Enthousiast en in een niet te stoppen woordenstroom verhaalt ze deelnemers over oud en nieuw en sinds de tentoonstelling ook veel meer over de wederopbouw. “De wederopbouw was voor ons eigenlijk nieuw terrein. Er viel nog veel te ontdekken.” De verschillende valutatekens op de kluisdeur van het BlaakHouse, voorheen de Nederlandsche Handelsmaatschappij, laat ze tegenwoordig tijdens haar rondleiding zien. En als haar collega signaleert dat er nog een stukje wit glazuur te zien is op de Kamer van Koophandel, loopt ze er direct heen om te kijken. Een foto over de app volgt met het bewijs.

Een expositie organiseren en inrichten hadden ze nog niet eerder als Waterstadgenootschap gedaan. De samenwerking met het Platform verloopt gelukkig heel ontspannen en beide partijen zijn blij met elkaars kennis. Soms verliezen ze zich in de details en bijzondere en tevens oneindige verhalen. Maar dan is daar Margreet, zij houdt de dames bij les. Kordaat en praktisch ingesteld meet ze de ruimte, maakt een lijst met benodigdheden en uitgaven, sjouwt en regelt vervoer.

Als kind van ouders met een waterstokerij, later een kruidenierszaak inclusief verkoop van brandstof aan de Rauwenhoffstraat, is Margreet het ‘handen uit de mouwen steken’ met de paplepel ingegoten. Het doet haar denken aan de drukte van de hard werkende binnenvaartschippers waar ze, toen ze nog aan de Scheepmakerskade woonde, op uitkeek. Het meest bijgebleven zijn de Franse schippers met hun oude schepen. “Ze hadden van die oude barrels. Geen enkele luxe aan boord. En een overjarig aggregaat om elektriciteit op te wekken.” Margreet grinnikt: “Het ding maakte meer herrie dan dat het iets produceerde.” Ze vertelt dat vervolgens de hele woonkamer stonk en het huis meetrilde op het ritme van het aggregaat. “Er was nog geen mobiele telefoon, dus als schippers binnenkwamen in de haven zochten ze elkaar direct op. Dat was altijd een gezellige drukte. Bij aankomst werd het schip meteen schoongemaakt en dan spoten ze gelijk mijn stoepje schoon.” Inmiddels is niet alleen de binnenvaart verdwenen, ook Margreet is verhuisd. Eerst naar de Waterstadtoren, maar ook daar is ze weg. “Voordat ik geen uitzicht meer zou hebben door alle nieuw te bouwen gebouwen, ben ik naar het Noordereiland gegaan. Vanuit daar kijk ik nu uit op Waterstad. Beter kan het niet.”

Voor de leden die nog midden in het dynamische Maritiem District wonen, is geen jaar hetzelfde. Fieke en Myranda zien elke dag hun uitzicht verminderen met de bouw van Our Domain en Elbrig kijkt vanuit het woningblok van Apon straks uit op de Terraced Tower en De Boompjes 60-68. De woontorens schieten als paddenstoelen uit de grond. Elbrig oppert dat de Boompjes misschien een historische naam kunnen krijgen in plaats van een Engels-marketingsausje. Want al die nieuwe bewoners hebben vaak geen idee in welk historisch deel ze terecht komen. Maar gelukkig is het Waterstadgenootschap er om ze dat uit de doeken te doen. Wedden dat ze na afloop aangenaam verrast zijn? Net zoals de bezoekers van de tentoonstelling. Het gastenboek is een stille getuige. Deze missie gaat slagen.

Voor meer informatie over het Waterstadgenootschap Rotterdam kijk op facebook of op de website van het Maritiem District.