• Articles

Centraal Bureau voor de Arbeidsvoorziening SVZ

Toen de Centrale voor Arbeidsvoorziening werd gesticht en er tussen havenwerkers en het havenbedrijf een andere verhouding ontstond ontstonden plannen voor een kantoorgebouw. Vlakbij het hoofdkantoor van de SVZ aan de Pieter de Hoochstraat, om de hoek aan de Westzeedijk werd in 1964 het Centraal Bureau geopend.

Boks NL Rt SA 4273 L 7958

„Over deze belangrijke uitbreiding ben ik bijzonder verheugd. Maar of de ligging zo gunstig is? Aan de ene kant staat het belastingkantoor, aan de andere zijde het gebouw van de Economische Hogeschool, dat straks een andere bestemming gaat krijgen en van beide zijden zal wel eens expansiezucht kunnen dreigen". Dat zei vanochtend burgemeester mr. G.E. van Walsum in het gebouw van de Scheepvaartvereniging Zuid, kort nadat hij de eerste paal had helpen slaan voor het gebouw van de Centrale Arbeidsvoorziening van deze vereniging aan de Westzeedijk.

Het Vrije Volk 11 september 1961

Boks1964 svz NL Rt SA 4121 7532 ag

Hokken

De Scheepvaartvereniging Zuid had al vanaf 1946 plannen voor een nieuw gebouw voor de havenarbeidersbemiddeling op de Rechter Maasoever. Van oudsher kwamen de havenarbeiders in grote lokalen samen, de 'hokken', zoals men ze in havenkringen noemde, waar het werk werd verdeeld. In 1955, toen de Centrale voor Arbeidsvoorziening werd gesticht en er tussen havenwerkers en het havenbedrijf een andere verhouding ontstond, werden de plannen concreet. Pas in 1961 kreeg men rijksgoedkeuring voor de bouw van zo’n kantoorgebouw. Het kwam vlakbij het hoofdkantoor van de SVZ aan de Pieter de Hoochstraat, om de hoek aan de Westzeedijk. Eerder was het monsterkantoor, daar waar arbeiders zich inschreven alvorens op een nieuw schip aan het werk te gaan, aan de overkant van de Westzeedijk gevestigd aan de St Jobsweg, in het gebouw dat nu als theater wordt gebruikt. De grote monsterhal daar werd als theaterzaal gebruikt.

Voordat de burgemeester het woord nam, sprak dr. W.F. Lichtenauer, die eraan herinnerde, dat de Scheepvaartvereniging Zuid enkele jaren geleden haar 50-jarig bestaan vierde en toen al graag dit nieuwe gebouw in gebruik zou hebben genomen.

De heer Lichtenauer achtte juist deze plaats voor het nieuwe gebouw bijzonder gunstig, omdat het komt te liggen tussen de Economische Hogeschool, die een belangrijk deel van de leidinggevende figuren in de haven opleidt, en het Centraal Belastingkantoor, waarheen een groot deel van het in de haven verdiende geld verdwijnt. Op deze plaats kan het nieuwe complex als een katalysator dienen. Alle aandacht is geschonken aan een dusdanige inrichting van het gebouw, dat het zal zijn aangepast bij de ontwikkeling van de sociale omstandigheden in de haven, die het noodzakelijk maakten dat het „hok" van de vroegere havenarbeidsreserve verdwijnt.

Het Vrije Volk 11 september 1961

Kloek

Het gebouw is ontworpen door de Rotterdamse architect Joost Boks (1904-1986) in samenwerking met Bram Middelhoek. Boks en Middelhoek vormden met Wout Eijkelenboom en Gerard Gerritse later het bureau EGM. De kantoorgebouwen die Boks vanaf de jaren vijftig ontwierp vertonen onderling veel verwantschap. ‘Het is een kloek gebouw geworden. Uiterlijk draagt het volkomen het stempel van zijn bouwmeester, architekt Boks,’ constateert het tijdschrift Stedenbouw.

Die kantoorgebouwen van Boks zijn opgebouwd met een betonskelet met meestal ronde kolommen in de gevels, strookvensters met in dit geval teakhouten kozijnen en borstweringen van baksteen. ‘Op de bovenste verdieping maakte Boks liefst een balkon (bij een kantine of dienstwoningen), waardoor een hoek of kopgevel wordt opengewerkt, gedefinieerd door de voortzetting van de dakrand en voorzien van een sculpturale bouwkundige zonwering.’ Aldus Gerda ten Cate in een boek over EGM Architecten. Vergelijkbare gebouwen zijn de laagbouw van het Bouwcentrum (fase 2 en 3) en de Jeugdherberg in Rotterdam en het kantoorgebouw van de ENCK en het Holy Ziekenhuis in Vlaardingen.

Om het lawaai op de altijd drukke Westzeedijk buiten te houden, heeft het architectenbureau J.W.C. Boks-W. Eijkelenboom-A. Middelhoek dubbele ramen in de gevels laten zetten. Voor hetzelfde doel zijn de lateien boven deze ramen niet rechthoekig, maar afgeschuind, waardoor het geluid niet tegen het glas verder kaatst, maar teruggekaatst wordt.

Hier Rotterdam 23-12-1963

Flexibel indeelbaar

In het gebouw waren verschillende diensten ondergebracht, waaronder ook de Politie Haven Controle Dienst. Centraal in het gebouw lag een kern met twee trappenhuizen, twee liften, toiletten en garderobes. De hoofdingang lag aan een overdekt deel aan de westkant, waardoor een soort poort naar het parkeerterrein aan de achterzijde was gecreëerd. Er was verder een aparte personeelsingang aan de oostkant. Verder waren op de begane grond de fietsenstalling, de traforuimte en het archief. Boven de poort lag een ruime, dubbelhoge hal, de aannemingszaal, waar circa 250 mensen konden worden bijeengebracht. De kantoorruimtes lagen op de vier verdiepingen: de administratie, vergaderruimtes, spreekkamers, leslokalen voor de vakopleiding en een kantine voor 80 personen. De kantine lag aan het dakterras. Een bijzonderheid waren de geprefabriceerde verplaatsbare binnenwanden, die behalve flexibel ook geluidsisolerend waren. Het gebouw werd op 2 maart 1964 in gebruik genomen.

Anno nu

Na het vertrek van de SVZ was het gebouw enige tijd in gebruik bij de Reclassering. Deze vertrok in 2012 naar het Overbeekhuis aan het Marconiplein. Het gebouw werd enige tijd antikraak verhuurd, onder andere aan architectenbureau Powerhouse Company van Nanne de Ru. Deze zag de ruimtelijke potentie en kocht het in 2014 samen met projectontwikkelaar Being Development. Het gebouw is getransformeerd tot luxe appartementencomplex West399 met 18 loftappartementen van 40 tot 190 m2. De Ru betrok zelf een luxe penthouse op het dak, verbonden met een appartement op de bovenste verdieping. Alle sporen van latere verbouwingen zijn weggehaald. De onderdoorgang is inmiddels dichtgezet. Het penthouse kreeg een eervolle vermelding bij de Rotterdamse Architectuurprijs 2019.

Architect
J.W.C. Boks i.s.m. A. Middelhoek
Period
1955-1964
Location
Westzeedijk 399, Rotterdam, Nederland
Subjects
Buildings
Neighborhoods
Coolhaven
Buildings
Business buildings