- Artikelen
Zusterflat Ikazia
In 1966 is het nieuwe ziekenhuiscomplex Ikazia bij het Rotterdamse Zuidplein klaar. Opvallend is het ronde, tien etages hoge zustergebouw. De toren bevat 156 flats. De opzet dateert reeds van voor de oorlog, de officiële opening was pas op 9 oktober 1968.
Het ronde, tien etages hoge torengebouw met 156 zusterflatjes is een van de meest markante onderdelen van het nieuwe ziekenhuiscomplex Ikazia bij het Rotterdamse Zuidplein. Ikazia is met zijn 375 ziekenhuisbedden een welkome aanwinst voor Rotterdam-Zuid en omstreken. De opzet dateert reeds van vóór de oorlog, toen het comité Interkerkelijke Ziekenhuis Bouwactie werd opgericht. Hieruit is de afkorting Ikezia ontstaan, die vanwege de betere klank werd gewijzigd in Ikazia.
Het Vrije Volk 9 oktober 1968
Streekziekenhuis
Al in 1947 wordt een stichting opgericht om te komen tot een protestants christelijke ziekenhuis in Rotterdam-Zuid. De plek nabij het Zuidplein, vlakbij de uitvalswegen naar het zuiden en in de nabijheid van het openbaar vervoersknooppunt hier, is bewust gekozen. Vooral ten zuiden van Rotterdam wonen van oudsher veel protestanten en gereformeerden. Het ziekenhuis Ikazia ontleent zijn naam aan het comité dat actie voerde en fondsen inzamelde voor de bouw, de Interkerkelijke Ziekenhuis Bouwactie. In totaal is zo 1 miljoen gulden bijeengebracht. Aanvankelijk is voor het streekziekenhuis een andere locatie aan de Carnissesingel in beeld, maar deze vervalt door het geplande metrotracé. Voor de nieuwe locatie behoeven de plannen nauwelijks aanpassing. In 1961 wordt de eerste paal geslagen en in april 1966 is het gebouw klaar.
In de ronde kern van het gebouw bevinden zich het trappenhuis, de lift, de toiletten en douches, een was- en strijkkamer en een klein keukentje.
Architecten
Ziekenhuizen zijn het werk van gespecialiseerde architectenbureaus, die de vele technische eisen uit het programma van eisen in doorgaans degelijke schema’s vertalen. Architectuur komt op de tweede plaats. Het bureau van Groenewegen en Mieras kwam uit Amsterdam en werkte samen met de Rotterdamse architecten Cramer en Kruisheer. Hoe de taakverdeling was is onbekend; volgens Het Vrije Volk van 1957 hadden Groenewegen en Cramer samen een schetsontwerp gemaakt voor de eerste locatie. Groenewegen overleed in 1958 en zal dus verder weinig gedaan hebben. In latere publicaties worden vaak alleen Cramer en Kruisheer als architecten genoemd.
In dit eerste ontwerp staat het zusterhuis al los van het grote hoofdgebouw, maar is het drie verdiepingen hoog, met drie korte dwarsvleugels. Wie uiteindelijk de karakteristieke ronde vorm heeft bedacht is onbekend. Het eerste ziekenhuisontwerp ging uit van 350 bedden; het werden er uiteindelijk 375.
Voor de verpleegsters komt er een ronde, tien verdiepingen hoge torenflat met, voornamelijk over de acht hoogste verdiepingen verdeeld, 156 kamers die alle grote ramen aan de straatzijde krijgen. Binnen de cirkelvormige gang komen de centrale ruimten te liggen. Boven de begane grond komt een ontspanningszaal, rondom door een terras omgeven en bovenop het zusterhuis wordt een dakterras aangelegd.
Het Vrije Volk 29 juni 1961
Zusterhuis
De ronde vorm van het zusterhuis is gekozen vanuit stedenbouwkundige overwegingen, maar ook vanwege de grootte van het beschikbare terrein. Het zusterhuis biedt plaats aan 156 personen. Er zijn 16 zitslaapkamers voor dienstbodes op de begane grond in het onderhuis en 140 standaardkamers voor zusters in de toren. De kamers zijn van 9 vierkante meter groot. In de gevel hebben ze een breedte van 3, 30 meter. Verder is er op de begane grond een fietsenstalling rond de kern en een recreatieruimte. Op de eerste verdieping, waar zich ook de hoofentree bevindt, zijn verder alleen gemeenschappelijke voorzieningen zoals een tv-kamer en een recreatieruimte. Ook op het dak is een recreatieruimte en een terras.
Constructie
In de ronde kern van het gebouw bevinden zich het trappenhuis, de lift, de toiletten en douches, een was- en strijkkamer en een klein keukentje. De kamers hebben alleen een wastafel. De betonnen kern is een belangrijk onderdeel voor de constructie. Verder zijn er de radiaal geplaatste betonwanden van de kamerscheidende wanden. De bovenbouw staat op een betonnen tafelconstructie, gedragen door negen ronde kolommen. In de gevel staan achttien rechthoekige betonnen kolommen, die samen met de betonnen vloeren een gevelraster vormen. De pui-invulling heeft een knik.
Anno nu
Het ziekenhuis is verbouwd, waarbij een groot baksteenreliëf van Rudi Rooijackers verloren is gegaan. Ook de kapel is gesloopt; één glas-in-betonraam van Berend Hendriks is bij de entree van het zusterhuis opgesteld. Het zusterhuis is verbouwd tot kantoorruimte voor het ziekenhuis.
- Architect
- B.J.K. Cramer, J.E. Kruisheer, J.H. Groenewegen & H. Mieras
- Periode
- 1961-1966
- Locatie
- Montessoriweg 1, Rotterdam, Nederland
- Buurten
- Zuid
- Gebouwen
- Bedrijfsgebouwen