• Artikelen

Woongebouw voor alleenwonenden en onvolledige gezinnen (RVS-flat)

Een van de eerste vrouwelijke architecten, Wil Jansen, ontwierp het woongebouw voor alleenstaande vrouwen en onvolledige gezinnen aan de Suze Groeneweglaan. De zogeheten RVS-flat werd in 1958 opgeleverd en is tegenwoordig voor iedereen toegankelijk.

Woongebouw voor alleenwonenden en onvolledige gezinnen (RVS-flat)

De RVS-flat voor alleenstaande vrouwen gezien vanaf de Beukelsdijk.

Stadsarchief Rotterdam

Reeds vóór de oorlog bestond het verlangen naar practische, eigen woningen voor werkende vrouwen en meisjes, wier inkomen lag tussen f 1200 en f 2500. Een ontwerp werd namens de Vereniging van werkende vrouwen en meisjes gemaakt door een vrouwelijke architect, de exploitatie-kosten werden berekend en men kwam tot een sluitende begroting. Maar de oorlog brak uit en de plannen bleven onuitgevoerd. Nu komt uit verschillende kringen de wens naar voren, een flatgebouw met alle moderne voorzieningen, tot een goedkoop restaurant toe, tot stand te brengen.

Het Vrije Volk 31 mei 1946

Woongebouw voor alleenwonenden en onvolledige gezinnen (RVS-flat)

Artist’s impression uit 1948.

Maasstad 1948-4

Voor vrouwen

Het initiatief van een aantal vrouwenverenigingen voor een woongebouw voor alleenstaande werkende vrouwen stamt al uit 1938. In dat jaar houdt de Vrouwenraad een enquête over de gewenste woonvorm met vragen als: Wilt gij Uw maaltijden gebruiken 1. in de groote eetzaal / 2. in Uw eigen flat. De flat is bedoeld voor vrouwen die werken als verpleegster, sociaal werkster, analist, apothekersassistente of in het onderwijs. In 1947 is een eerste ontwerp van de vrouwelijke architect Wil Jansen (1904-1989) gereed. Vrouwelijke architecten waren toen nog een bijzonderheid.

Woongebouw voor alleenwonenden en onvolledige gezinnen (RVS-flat)

De enquête uit 1938.

Stadsarchief Rotterdam
Woongebouw voor alleenwonenden en onvolledige gezinnen (RVS-flat)

Zicht vanuit de RVS-flat op het in aanbouw zijnde Diergaardetunneltje.

Ary Groeneveld, Stadsarchief Rotterdam

Veel collectieve voorzieningen

Behalve één-, twee en driekamerwoningen waren er veel gemeenschappelijke voorzieningen voorzien: een restaurant, een conversatieruimte, een gymnastiekzaal, een winkel, een kapper, logeerkamers en een dakterras. Als locatie is het uiteinde van de Heemraadssingel bij de Beukelsdijk gekozen. Het park daar zal worden doorsneden door een verbindingsweg naar de Diergaarde via een tunnel onder het spooremplacement. Een mooie plek voor een afsluitende hoogbouwschijf. De Diergaardetunnel werd in 1958 aangelegd.

Wijziging plan

Het project komt vanwege de hoge kosten niet van de grond. De speciaal opgerichte Stichting tot bevordering van de huisvesting van de werkende vrouw krijgt ook een vereenvoudigde opzet zonder voorzieningen niet rond. In 1955 komt de stichting in contact met de Rotterdamsche Verzekering Sociëteit (RVS), die de flat wel als beleggingsobject wil financieren. Wel wordt de doelgroep gewijzigd; behalve werkende vrouwen komen ook onvolledige gezinnen in aanmerking.

Woongebouw voor alleenwonenden en onvolledige gezinnen (RVS-flat)

De RVS-flat in aanbouw, oktober 1957.

Ary Groeneveld, Stadsarchief Rotterdam

Ruim honderdtwintig alleenstaande werkende vrouwen hebben de afgelopen weken een eigen huisdeur gekregen. Een deur die wijde perspectieven opent voor iemand, die steeds in een pension of op kamer, al of niet met kook- en stookgelegenheid heeft verbleven. De flatjes in het grote flatgebouw voor werkende vrouwen, dat de RVS heeft gebouwd aan de Beukelsdijk, hoek Suze Groeneweglaan, zijn namelijk ware juweeltjes geworden.

Het Vrije Volk 13 mei 1958

Woongebouw voor alleenwonenden en onvolledige gezinnen (RVS-flat)

De RVS-flat in aanbouw, oktober 1957.

Ary Groeneveld, Stadsarchief Rotterdam

Indeling gebouw

De Schiedamse architecte mejuffrouw ir. W.C.M. Jansen werkte voor dit project samen met architectenbureau Kuiper, Gouwetor, De Ranitz en Bleeker. In het definitieve ontwerp kwamen 100 driekamerwoningen in tien verdiepingen aan galerijen en 40 tweekamer- en 20 éenkamerwoningen aan de koppen van het gebouw. Alle galerijwoningen hebben een balkon in een loggia op het westen. Er kwamen op de begane grond een kapper en een winkel aan de Beukelsdijk, vier garages aan de andere kant en verder bergingen. De enige overgebleven collectieve voorziening was een dakterras. Op 24 april 1956 ging de eerste paal de grond in en vanaf april 1958 betrokken de eerste bewoonsters de flat.

Woongebouw voor alleenwonenden en onvolledige gezinnen (RVS-flat)

Plattegrond van een standaard verdieping.

Bouw 1956
Woongebouw voor alleenwonenden en onvolledige gezinnen (RVS-flat)

De RVS-flat is gereed, mei 1958.

Ary Groeneveld, Stadsarchief Rotterdam

Twee kleuren geglazuurde baksteen

Het gebouw is geen skeletconstructie, maar heeft dragende muren, die in dikte verlopen van 44 naar 22 centimeter. De onderste twee lagen hebben betonnen muren, daarna baksteen tot en met de zesde verdieping en daarboven kalkzandsteen. De vloeren en het dak zijn wel van gewapend beton. De gevels zijn in twee kleuren geglazuurde baksteen uitgevoerd. Bij de uitgebouwde entreehal is natuursteen toegepast.

Woongebouw voor alleenwonenden en onvolledige gezinnen (RVS-flat)

Drie varianten van de standaardplattegrond. Links een woning met een extra kamertje, midden de standaardplattegrond en rechts een woning met een inpandige keuken.

Bouw 1956

Gegadigden meldden zich in drommen (678)

Nog steeds komen er bij Volkshuisvesting telefoontjes binnen (op maandagmorgen steevast een stuk of vijf) van dames, die eens naar het gebouw zijn wezen kijken en ontdekt hebben, dat er nog enkele flatjes leegstaan. Veel kans hebben zij echter niet meer, want alle flats zijn reeds toegezegd en de nog lege wachten slechts op de goedkeuring van Volkshuisvesting. Daar kijkt men bij de toewijzing onder meer naar de leeftijd (uitsluitend boven de dertig komt men in aanmerking. De grens was eerst op veertig gesteld, maar daarvan is men toch teruggekomen). Voorts naar het economisch belang, dat Rotterdam bij de dame in kwestie heeft.

Het Vrije Volk 13 mei 1958

Woongebouw voor alleenwonenden en onvolledige gezinnen (RVS-flat)

Typisch modern interieur in de RVS-flat.

Ary Groeneveld, Stadsarchief Rotterdam
Woongebouw voor alleenwonenden en onvolledige gezinnen (RVS-flat)

Uitzicht vanaf de RVS-flat richting het centrum. In de verte het Stationspostkantoor en Groothandelsgebouw.

Ary Groeneveld, Stadsarchief Rotterdam, 1958

Hunkerbunker

De nieuwe straat waaraan de flat komt te liggen wordt Suze Groeneweglaan genoemd. Suze Groeneweg (1875-1940) was in 1918 het eerste vrouwelijke parlementslid. De RVS laat duidelijk merken dat zij eigenaar is van de flat door de grote reclame op de westgevel. Boven de entree stonden de letters R.V.S. flat. Zo staat de flat ook bekend. De bijnaam hunkerbunker verwijst naar de vele alleenstaande vrouwen in de flat. Ongetrouwde huursters werden overigens volgens het huurcontract geacht bij een huwelijk te vertrekken.

Woongebouw voor alleenwonenden en onvolledige gezinnen (RVS-flat)

Geveltekening RVS flat aan Beukelsdijkzijde

Kees Pater, tekening

In details is er rekening gehouden dat hier vrouwen wonen, die overdag niet thuis zijn. Elke flat heeft een boodschappenkastje en een meterkastje, die beide zowel van buiten als van binnenaf zijn te openen. Er is verder centrale verwarming, huistelefoon, er zijn twee liften, die om de andere verdieping stoppen, zodat men maar enkele treden op hoeft om op de eigen galerij te komen en er is een lift voor de vuilnisemmers. De keuken is uitgerust met een elektrische boiler en een ijskastje. Elke flat heeft een zonnig balkon. In het onderhuis zijn voor elke bewoonster nog bergruimten, waar men ook een fiets kwijt kan, voorts nog vier garages en de centrale verwarming. Liften en trappen komen uit in een centraal trappenhuis aan de voorzijde. Aan de achterzijde is een noodtrappenhuis. Het dakterras wordt gedeeltelijk beschut, maar zal voor zonnebaden weinig geschikt zijn door de wind, die op deze hoogte (31 meter) vrij spel heeft.

Enigszins vreemd in deze voor werkende vrouwen vrijwel ideale behuizing doet het feit aan, dat een van de twee winkels aan de Beukelsdijkzijde is betrokken door een..... herenkapper.

Het Vrije Volk 13 mei 1958

Woongebouw voor alleenwonenden en onvolledige gezinnen (RVS-flat)

Het logo van de RVS hangt er anno 2022 nog steeds.

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam

Anno nu

Er zijn in de loop der tijd enkele technische veranderingen uitgevoerd: vervanging van ramen, balkondeuren en balustrade en het aanbrengen van dubbele beglazing. De entreehal is in 1992 vernieuwd en voorzien van postkastjes; in 2005 is een bellentableau op het buitenbordes aangebracht zodat de hal ’s avonds afgesloten kan worden. Belangrijkste wijziging is dat de flat sinds eind jaren zestig openstaat voor iedereen. Het gebouw is gemeentelijk monument.

Woongebouw voor alleenwonenden en onvolledige gezinnen (RVS-flat)
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2022
Architect
W.C.M. Jansen (Kuiper Gouwetor De Ranitz en Bleeker)
Periode
1945-1958
Locatie
Suze Groeneweglaan 13-331, Rotterdam, Nederland
Onderwerpen
Gem. Monumenten
Buurten
West
Gebouwen
Wonen