Woningbouw Schiedamsedijk met winkels

De vooroorlogse Schiedamsedijk was een smalle straat met winkels, zeemanscafés en hotels, een uitgaanscentrum waar de prostitutie welig tierde. Afgezien van het gebouw van de Bijenkorf aan het begin en het gebouw van de GGD aan het eind werd vrijwel de hele straat verwoest tijdens het bombardement. De bekende Rotterdamse zanger en tekstschrijver Drs P. (Heinz Polzer) schreef in 1958 een herinnering aan deze Schiedamsedijk.

In het nieuwe Rotterdam was geen plek meer voor een dergelijk uitgaansgebied. De nieuwe Schiedamsedijk werd slechts aan één zijde bebouwd; de andere zijde sloot aan op de Leuvehaven. De rijbaan kwam in het verlengde van de Coolsingel te liggen en vormde daarmee één van de (vierbaans)brede nieuwe verkeerswegen door het centrum. Aan de westkant kwam bebouwing, een combinatie van woningbouw en kantoren, met winkelruimte op de begane grond. Vanwege de breedte van de straat werd de bebouwing navenant hoog: vijf bouwlagen op een onderbouw. Vanwege de positionering in het dijklichaam kon aan de achterzijde zelfs nog een extra laag worden gecreëerd, toegankelijk vanuit het Eerste Blekerhof.

De architect Henk Hupkes (1920-2014) en civiel ingenieur Willem Cornelis van Asperen (1926-1985) werkten vanaf 1949 aan verschillende woningbouwprojecten in Rotterdam. Hupkes ging vanaf 1959 alleen verder in de kerkenbouw, waarbij hij steeds meer richting de organische architectuur opschoof. Bekende kerken van zijn hand zijn de Morgensterkerk in Zuidwijk (1956), de kerk van Christengemeenschap in Blijdorp (1965) en de Immanuelkerk in de Alexanderpolder (1968). Van Asperen werkte ook met Guido Hallema voornamelijk aan woningbouw.

De woningen hebben een prachtig uitzicht over de Leuvehaven, aanvankelijk het centrum van de binnenvaart. De vrij luxueuze woningen hadden drie kamers, een keuken met Bruynzeelkeuken, een douchecel en stadsverwarming. Er zijn vier normale woonlagen; de bovenste woningen hebben een enigszins terugliggende extra slaapverdieping met dakterras, bereikbaar via een interne trap. Op deze manier kon volgens de zgn. uitgestelde-liftgrens-bepaling zo hoog mogelijk worden gebouwd, zonder een uit exploitatie oogpunt niet te verwezenlijken lift te hoeven aanleggen. De woningen worden ontsloten door trappenhuizen in portieken. Er was wel een liftschacht, die aanvankelijk als vide functioneerde; pas in 1972 werd de lift aangebracht. Ter plekke van de portieken liggen de balkons van de woningen, aan de bovenzijde bekroond met een luifel. Door de vele verticale accenten is een levendig architectonisch geheel gecreëerd. Daarbij speelt ook de afwisseling van betonnen constructie, baksteen gevelbekleding en grote glasvlakken een rol. Het is een karakteristiek gebouw voor de jaren vijftig.

Het grootste deel van de gevelwand van de nieuwe Schiedamsedijk wordt in beslag genomen door een bouwblok van 180 meter lengte van de architecten Hupkes en Van Asperen. Opdrachtgever was het Philips Pensioenfonds. Het complex bestaat uit drie delen van ieder 32 woningen. Op de begane grond bevinden zich 24 royale winkels, die dus een magazijnruimte met een achteringang hebben aan het expeditiehof aan de achterzijde. De winkels zijn 4,70 hoog, wat een entresol mogelijke maakte. Tussen de woningblokken zitten lagere kantoor- en bedrijfsruimtes, waardoor de massiviteit van het bouwblok is voorkomen. De kantoren vormen een natuurlijke dilatatie. De woningen waren drie meter hoog; de verwachting was dat in de toekomst woningen tot kantoorruimte zouden worden omgebouwd.

Het woningblok is nog in grote lijnen in zijn oorspronkelijke staat. Wel is de context flink veranderd. Voor de deur is een metrolijn gekomen en door de bouw van de Erasmusbrug is de Schiedamsedijk een drukke verbindingsweg geworden. Het binnenvaartcentrum in de Leuvehaven is verdwenen. Aan de waterkant zijn de paviljoens van het buitengedeelte van het Maritiem Museum gekomen. De winkelstand aan de Schiedamsedijk heeft nog niet geprofiteerd van de nieuwe situatie als onderdeel van de route Coolsingel-Erasmusbrug. Aangezien de Schiedamsedijk in de hoogbouwzone ligt, worden aan de achterzijde enkele woontorens gebouwd. Al in 1989 waren er plannen bij het blok drie woontorens toe te voegen.