- Artikelen
Winkelcentrum De Zijpe
In 1955 werd het intieme winkelcentrum De Zijpe: de Pendrechtse Lijnbaan, geopend. Het buurtwinkelcentrum verloor in de loop der jaren zijn functie maar ziet er nog steeds even intiem uit en is zelfs gemeentelijk monument.

Winkelcentrum De Zijpe
Stadsarchief Rotterdam, 1958Het was gisteren een hoogtijdag in het jonge leven van Pendrecht, groeiende stad aan de Zuiderparkgordel. Wethouder J. Meertens opende hier met een toespraak en met klokgelui het intieme winkelcentrum De Zijpe. „De Pendrechtse Lijnbaan," zoals hij zei. Er was luide muziek, er was een parade der winkelmeisjes, er waren vlaggen en bijna geen Pendrechter mankeerde bij deze feestelijke opening. Vlak daarop hees wethouder Meertens de vlag op het hoogste punt van een object van 693 woningen en weer 19 winkels, dat in aanbouw is.
Het Vrije Volk 17 september 1955

Schets voor het nieuwe winkelcentrum in Pendrecht.

Wethouder Meertens opent het winkelcentrum De Zijpe.
Cock Tholens, Stadsarchief Rotterdam, 16 september 1955
Buurtwinkelcentrum
Het eerste deel van de nieuwe wijk Pendrecht, Pendrecht I, is ontworpen door twee architectenbureaus: Lucas en Niemeyer uit Rijswijk en L. Sickler en M. P. Schutte uit Leiden. Opdrachtgever was woningcorporatie Onze Woongemeenschap. In dit deel van Pendrecht zijn in totaal 872 woningen gebouwd. Verder nog 16 winkels, 3 kiosken en 10 garages. Het project werd voortvarend aangepakt. Begin mei 1952 werd het uitbreidingsplan door de gemeenteraad aangenomen, september 1953 werd het project aanbesteed en december 1953 werd de eerste paal geslagen. November 1954 krijgen de eerste bewoners van een flat aan de Oldengaarde de sleutel. En in september 1955 werd het winkelcentrum als sluitstuk van de wijk geopend.
Het winkelcentrum was bedoeld als buurtwinkelcentrum. Centraal in de wijk, aan het Plein 1953, zou mettertijd een groot wijkwinkelcentrum komen. De vier segmenten van Pendrecht hadden elk zo’n rijtje winkels, met praktische zaken als een sigarenwinkel, een kantoorboekhandel, een schoenmaker en een drogist. De meeste dagelijkse boodschappen werden nog huis-aan-huis bezorgd door bakker, melkboer en groenteman. Andere buurtwinkels waren te vinden aan de Herkingenstraat, de Sliedrechtstraat en de Ossenisseweg.

De Zijpe vlak na oplevering.
Jonge Architecten in de Wederopbouw, 1955De eerste zeventien winkeliers hebben zich nu in Pendrecht gevestigd. Hun klantenkring is nog niet groot, maar dat zal spoedig veranderen. Wethouder Meertens voldeed met vreugde aan het verzoek om deze winkelhof, 'n ‘buurtlijnbaan’ noemde hij het, te openen.
Nadat de wethouder onder het motto ‘En laat de klok maar luiden ...’ het officiële sein had gegeven, kwam een stoet winkeliersdochteren op het winkelpleintje laten zien wat er zo al in ‘De Zijpe’ te koop is. Mevrouw Van Dort, een van de winkeliersters, drukte de Pendrechtenaren op het hart toch vooral in de eigen wijk te kopen.
Het Rotterdamsch Parool 17 september 1955

Voorstel voor de beplanting van het plein De Zijpe.
Stadsarchief Rotterdam, 1955
De aangeplante bomen op het plein De Zijpe in 1957.
Stadsarchief RotterdamOpbouwwerkers
De opzet van het winkelcentrum De Zijpe is heel eenvoudig. Twee rijtjes winkels met woningen erboven staan aan een voetgangersgebied. Voor die tijd was zo’n voetgangersgebied nog een bijzonderheid, want de Lijnbaan was pas net geopend. De ‘mini-Lijnbaan’ wordt aan de noordkant afgesloten door een rijtje paviljoens, verbonden door een luifel. Deze paviljoens zijn maar één laag hoog en hebben grote glazen puien. Hier staan twee kunstwerken van Koos van Vlijmen, 'De Opbouwwerkers'. Deze beelden waren oorspronkelijk gemaakt voor de noodwinkels voor het postkantoor aan de Coolsingel. Op Opbouwdag 1956 zijn ze hier onthuld.
Hoewel Pendrecht algemeen wordt gezien als paradepaardje van de moderne stedenbouw in Rotterdam is het architectonisch niet uitgesproken modern. In Pendrecht I zijn grotendeels schuine kappen toegepast en alle woningen zijn traditioneel gebouwd. Ook het winkelcentrum Zijpe is traditioneel van architectuur. Het ontwerp is symmetrisch, en in tegenstelling tot de echte Lijnbaan zijn er gewoon woningen boven de winkels gebouwd. Ook zijn er bakstenen gevels toegepast en zijn de schuine kappen gewoon met oud-Hollandse dakpannen belegd.

Een van de Opbouwwerkers van Koos van Vlijmen. De beelden stonden oorspronkelijk aan het noodpostkantoor aan de Coolsingel.
Lex de Herder, Stadsarchief Rotterdam, 1980
De tweede Opbouwwerker heeft een zaag en nijptang in de hand om het gebombardeerde Rotterdam weer op te bouwen.
Lex de Herder, Stadsarchief Rotterdam, 1980
De etalages, als enig architectonische modern element, dienen ter afsluiting van het plein.
Stadsarchief Rotterdam, 23 augustus 1955De zeventien ‘eerstelingen’ in Pendrecht, de winkeliers die daar gisteren een zaak openden, zijn: M. v.d. Haak, viswaren; J.C. v.d. Wel, bibliotheek en boekhandel; A. Schenk, opticien; J.A. v.d. Linde, vleeswaren; De Combinatie, melk en zuivelproducten; A. Salij, manufacturen; Coöperatie Rotterdam, kruidenierswaren, ijs en gebak; J.H. Dijker, bloemen en planten; J.M.C. Huijsmans, stomen, verven en stoppage; EMRI, radio en electriciteit; A.H. Egas, huishoudelijke artikelen; Wim de Vos, tabakswaren; H. Lubbers, herenkapper; J. Eikelenboom. groenten en fruit; J. van Dort, drogist; J. Schoenmakers, schoenhersteller (!) en N.V. Smit’s kolenhandel.
Het Rotterdamsch Parool 17 september 1955
Lucas en Niemeijer
Jan Lucas (1917-2005) en Henk Niemeijer (1917-1970) vormden in 1950 een architectenbureau, dat in de wederopbouw enorme hoeveelheden woningen realiseerde. In Rotterdam bijvoorbeeld ook de woonflats aan de Schiedamseweg. Vanaf de jaren zestig werd er vooral utiliteitsbouw gerealiseerd en veel winkelcentra: In den Boogaard in Rijswijk, Mariahoeve in Den Haag, Hof van Spaland in Schiedam en later als architectenbureau Ellerman, Lucas, Van Vugt ook het Plazacomplex aan het Weena en New Babylon in Den Haag.


Anno nu
De buurtwinkelcentra van Pendrecht zijn verdwenen en alle winkels zijn geconcentreerd op Plein 1953, waar ook grote supermarkten zijn. Al in de jaren tachtig ging het moeilijk met de winkels aan het Zijpe en er kwam veel leegstand. Het winkelcentrum is nog steeds niet erg levendig, maar de winkelruimtes zijn grotendeels gevuld met winkels en bedrijfjes die het niet van passanten moeten hebben, zoals een fysiotherapeut, een zonnestudio, enkele artsen en een administratiekantoor.
In 2021 werd het complex aangewezen als gemeentelijk monument.
- Architect
- J.A. Lucas en H.E. Niemeijer
- Periode
- 1953-1955
- Locatie
- Zijpe, Rotterdam, Nederland
- Onderwerpen
- Gem. Monumenten
- Buurten
- Pendrecht Zuid
- Gebouwen
- Winkels Wonen