• Artikelen

Werkplaatsengebouw Holland-Amerika Lijn (Las Palmas)

Nadat de Holland-Amerika Lijn (H.A.L.) zich na de Tweede Wereldoorlog concentreerde op de Wilhelminapier ontstond hier de behoefte aan een centraal gebouw met werkplaatsen en magazijnen.

NL Rt SA 4202 1992 413 las palmas

De werkplaatsen, magazijnen en garages van de Holland Amerika-Lijn te Rotterdam zijn thans in een groot nieuw gebouw ondergebracht. Een lang door de H.A.L. gekoesterde wens -centralisatie van haar bedrijf- is hiermede in vervulling gegaan. Het royale pand, dat met drie verdiepingen, begane grond en souterrain een oppervlakte aan bedrijfsvloeren heeft van 13.150 m2 verrees op de landtong Wilhelminakade-Rijnhaven N.Z. in de directe nabijheid van het hoofdkantoor.

Trouw 19 augustus 1955

1950 NL Rt SA 4232 XIV 404 14 01 1
HAL schema

In 1951 werd het besluit tot de bouw genomen. De nieuwbouw verving een gebouw aan de overzijde van de Rijnhaven. Uiteraard werd opnieuw architectenbureau Van den Broek en Bakema ingeschakeld. Het gebouw werd in nauwe samenwerking met de Technische Dienst van de HAL ontworpen.

Opzet

Als plek werd een terrein in de middenzone van de pier gekozen. Hier was aanvankelijk een koelhuis gepland, waarvoor de fundering al was aangelegd. De 1132 betonpalen werden zoveel mogelijk benut bij het nieuwe ontwerp. De ideale kolomafstand voor het werkplaatsengebouw was 7,5 meter. Aangezien het eerdere ontwerp op een kolomafstand van 5 meter was ontworpen, werd er een balkenrooster over de fundering geplaatst om de belasting op de kolommen af te voeren. Er zijn paddenstoelkolommen toegepast. De vloeren zijn 22 of 30 centimeter dik.

Het gebouw is 105 meter lang en 44 respectievelijk 39 meter breed. Dus is het gebouw niet helemaal rechthoekig. Het heeft twee dilatatievoegen waardoor drie ongeveer gelijke delen zijn ontstaan. Het gebouw heeft een kelder, een extra hoge begane grond en drie verdiepingen. Er is bij de dimensionering van de constructie rekening gehouden met een extra verdieping.

Door het gebouw loopt een brede doorgang, waar auto’s kunnen binnenrijden om goederen te lossen. Centraal in het gebouw zijn drie liften. Bij elke stopplaats kan aan beide zijden worden gelost. Een autolift van 2,5 bij 6 meter kan ook heftrucks en kleine bestelwagens vervoeren. Eén lift was speciaal bedoeld voor de linnenkamer. De derde lift was een personenlift.

Door het gebouw loopt een brede doorgang, waar auto’s kunnen binnenrijden om goederen te lossen.
Hal palmas img126

Zeil en linnen

Op de begane grond was het centrale magazijn gevestigd. Op de eerste verdieping lagen de bankwerkerij en smederij. Op de tweede verdieping was het magazijn voor de linnenvoorraad. Hiervoor waren speciale eisen wat betreft hygiëne en stofvrijheid. Jaarlijks kwam hier ruim twee en een half miljoen stuks linnengoed binnen, alsmede 30.000 dekens. De kantine voor het 300 man tellende werkplaatspersoneel was ook op de tweede verdieping. Op de derde verdieping was de zeilmakerij in een kolomvrije ruimte. De dakconstructie is daartoe aan een spant opgehangen.

Het architectenbureau Van den Broek en Bakema heeft een bedrijfspand gecreëerd, dat er zijn mag. Enorme hoeveelheden cement, betonijzer en beton waren nodig voor het skelet van gewapend beton. De ontwerpers en de bouwer de Dura's Aannemingsmij. N.V. hebben van het naakte betonskelet een fraai en zeer doelmatig gebouw weten te maken.

Trouw 19 augustus 1955

Architectuur

Op 10 juni 1952 werd gestart met de bouw. Door de watersnoodramp van februari 1953 liep een deel van de kelder vol water en met allerlei rommel en delen van een spoorlijn. Op 17 juli 1953 was het betonwerk klaar. Het betonskelet is bekleed met geprefabriceerde schokbetonnen gevelplaten van 2,5 meter breed en 4,2 meter hoog. Er zijn platen met verschillende indeling toegepast: gesloten met alleen een bovenlicht en open met een flink glasvlak boven de borstwering. Ook zijn er panelen met een lagere borstwering en een extra glasvlak. De bovenlichten vormen een doorlopende glasstrook, een favoriet element in het werk van Van den Broek en Bakema. Op de bovenste verdieping zijn elementen met horizontale betonnen schoepen gebruikt, om de houtvoorraad te kunnen ventileren. Oorspronkelijk waren de gevels van onbewerkt, ongeverfd beton. De terugliggende beganegrondgevel is van baksteen. De hoeken zijn afgerond om beschadiging door heftrucks en vrachtwagens te voorkomen.

De noodtrappenhuizen zijn in de zijgevels aangebracht. Zodanig dat de ene trap binnen en de andere trap buiten de gevel valt. Augustus 1955 werd het gebouw in gebruik genomen.

De hoeken zijn afgerond om beschadiging door heftrucks en vrachtwagens te voorkomen.
2023 Las Palmas ML DSCF5098 ML small

De afgeronde hoeken zijn om beschadigingen van vrachtauto's te voorkomen.

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2023

2023 Las Palmas ML DSCF5096 ML small

De schoepen op de bovenste etage zijn van beton.

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2023

Las Palmas

Net als de andere gebouwen raakte het werkplaatsengebouw zijn functie kwijt na het vertrek van de Holland-Amerika Lijn. Stuwadoor Maas-Rijn bv werd hoofdgebruiker van het gebouw. Er werd vooral suiker opgeslagen; dankzij de liften konden de pallets met suiker op alle verdiepingen worden gezet. Het gebouw fungeerde ook als opslagplaats voor een tweewekelijkse dienst naar de Canarische Eilanden. En zo kreeg het gebouw de bijnaam Las Palmas, de hoofdstad.

Wilhelminapier o s
2023 Las Palmas ML DSCF5052 small

Het gebouw anno 2023.

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2023

Anno nu

Aanvankelijk was het de bedoeling alle gebouwen in de middenzone van de Wilhelminapier te slopen. Nadat de Aankomsthal en het Hoofdkantoor een nieuwe functie hadden gekregen werden ook deze gebouwen als waardevol genoeg gezien om te bewaren en renoveren. Las Palmas kwam zo in beeld voor een culturele bestemming. Vanaf 2000 waren er verschillende evenementen, festivals en exposities, zoals Interbellum tijdens het Culturele Hoofdstadjaar in 2001. Ook kwam het gebouw in beeld als locatie van het nieuwe centrum voor beeldcultuur, dat echter niet van de grond kwam. Tussen 2006 en 2007 is Las Palmas gerenoveerd door Benthem Crouwel Architecten. Zij ontwierpen ook de elegante dakopbouw voor projectontwikkelaar OVG. In het gebouw kwamen het Nederlands Fotomuseum, de SKVR Beeldfabriek, een restaurant van Herman den Blijker en LP II.

Las Palmas werd in 2017 gemeentelijk monument.

2023 Las Palmas ML DSCF5131 ML small
2023 Las Palmas ML DSCF5139 ML small
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2023
2023 Las Palmas ML DSCF5120 ML small
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2023
2023 Las Palmas ML DSCF5118 ML small

De opbouw is in de 21e eeuw toegevoegd. De vorm is gelijk aan het raam op de begane grond.

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2023
2023 Las Palmas ML DSCF5108 ML small
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2023
2023 Las Palmas ML DSCF5071 small

Het gebouw heeft paddenstoelkolommen.

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2023
2023 Las Palmas ML DSCF5062 small
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2023
Prev
Next
Architect
Van den Broek en Bakema
Periode
1950-1953
Locatie
Wilhelminakade 66-68, Rotterdam, Nederland
Onderwerpen
Gebouwen Gem. Monumenten
Buurten
Kop van Zuid Zuid
Gebouwen
Bedrijfsgebouwen