• Artikelen

Wederopbouwkunst in Verhalenhuis Belvédère

Verhalenhuis Belvédère organiseerde eind 2016 een bijeenkomst voor kinderen van Rotterdamse kunstenaars uit de wederopbouwperiode om met elkaar te praten over deze bijzondere periode en hun unieke materiële en immateriële erfenis. Het resulteerde in een tentoonstelling.

Bakema3

Verhalenhuis Belvédère organiseerde eind 2016 een bijeenkomst voor de kinderen van Rotterdamse kunstenaars uit de wederopbouwperiode om met elkaar te praten over deze bijzondere periode en hun unieke materiele en immateriële erfenis.

Beeldende kunst en kunstenaars kregen tijdens de Rotterdamse wederopbouwperiode een directe rol om de nieuwe stad van de toekomst vorm te geven. Architecten en kunstenaars werkten zij aan zij vol passie, geestdrift en energie aan de stad. Beeldhouwwerken, glas-in-betonramen, mozaïeken en wandschilderingen werden speciaal ontworpen voor op, in of voor de gebouwen en in de openbare ruimte. Rotterdam is daarmee uniek; geen stad, geen tijd is daarmee te vergelijken.

In de eerste helft van 2017 werd naar aanleiding van de bijeenkomst de tentoonstelling “Wederopbouwkinderen, de noodtentoonstelling” georganiseerd. Samengesteld door de kinderen van de kunstenaars en architecten van de wederopbouw. Tijdens een maaltijd deelden deze kinderen hun herinneringen aan de wederopbouw, aan de tijd dat zij speelden in de bouwputten, de rioolbuizen en de landjes. Zij verzamelden werk van hun ouders, foto’s, voorwerpen en documenten en stelden zo de expositie samen.

Met de noodtentoonstelling brachten de Wederopbouwkinderen een ode aan hun vaders en moeders en aan de stad. De expositie bevatte ook kunstwerken uit de collectie van RCE Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed van kunstenaars die geen kinderen hadden.

Hieronder treft u een online samenvatting van de tentoonstelling zoals deze te zien was in Verhalenhuis Belvédère.

Van Reede 1

1 - Mozaiek 1959, Johan van Reede, locatie GJ de Jonghweg, Hogeschool Rotterdam, architect Kruisheer.

Foto © Joop Reijngoud, 2016

Van Reede 2

2 - Linksboven: Metrostation Beurs, 1968 Rechtsboven: basisschool in Rotterdam ‘59/’60 Linksonder; Groothandelsgebouw entreehal A 1969 (gesloopt) Rechtsonder: Erasmus MC / voormalig Dijkzigt Ziekenhuis, trapportaal H3N, op de nominatie voor de sloop in 2018 als het ziekenhuis nieuwbouw krijgt

Van Reede 3

3 - Ontwerp voor Hogere Technische School Rotterdam, Locatie G.J. de Jonghweg,1968.

Privécollectie Familie Van Reede

Van Reede 4

4 - Moeder Elena en zoon Lito van Reede. Foto privécollectie Familie Van Reede

Van Reede 5

5 - Boven: foto in atelier Blijdorp, fotograaf onbekend, foto uit Rotterdam, 1960, Herman Besselaar & Henk Jonker, Zwarte Beertjes 292/293, A.W. Bruna & Zoon, portret door fotograaf Henk Jonker Onder: kunstwerk emaille op staal, voor Roteb aan De Laagjes, 1972, mozaiek voor poliobad prinses Beatrix, Oostelijk Zwembad, 1960

Prev
Next

Johan van Reede (1921-2016)

Van Reede was een monumentaal kunstenaar, schilder en graficus en lid van onder meer de ARA Groep. Johan’s vader had een huisschildersbedrijf dat bioscoopreclames schilderde en waar Willem de Kooning nog heeft gewerkt. De familie was artistiek; Johan’s opa was zanger/komiek en continu op tournee, tante en ooms waren musici en velen deden aan toneel. Aan drama en humor geen gebrek.

Op 11 november 1944 ging Johan op transport; hij hoorde bij die 50.000 Rotterdamse mannen die tijdens de beruchte razzia eerst nog even in de Kuip werden opgesloten. Hij kwam geteisterd terug maar heeft er nooit over willen praten. Hij maakte later een ets van een jodentransport dat hij zelf had gadegeslagen.

In 1957 trouwde hij met de Spaanse Elena en een jaar later kregen zij zoon Lito (zie foto 4 uit de privécollectie Familie Van Reede). Zoals velen woonden ze nog in bij familie op de Insulindestraat tot ze in 1961 eindelijk hun eerste eigen woning aan de Talmastraat kregen. Daarna verhuisden ze ‘op stand’ naar Hillegersberg.

Elena gaf les aan kinderen van Spaanse gastarbeiders. Johan werkte vol passie en geestdrift mee aan de wederopbouw van Rotterdam. Vele wandkunstwerken in publieke ruimtes in de stad waren van zijn hand. Het Dijkzigtziekenhuis, politiebureau Haagse Veer, metrostation Beurs, het Groothandelsgebouw, het Oostelijk Zwembad en de Hogere Technische School (nu Hogeschool) aan de G.J. de Jonghweg (zie foto 3, 1968). Ook maakte hij sculpturen zoals voor de Roteb aan de Laagjesweg.

Hij had twee ateliers, eentje thuis en twee lokalen aan de Dillenburgstraat op Rotterdam-Zuid. ‘Mijn vader was een bewuste Rotterdammer, en een bewuste Rotterdamse kunstenaar. Je mocht niet aan zijn stad komen’ aldus Lito. Johan is 95 jaar geworden en stierf op 1 mei 2016 te midden van zijn geliefde familie en vrienden. Naast zijn werk bevatte de tentoonstelling enkele foto’s uit het privé album en de persoonlijke afscheidsrede van zoon Lito.

Van Iersel 1

1 - Portret van de (jonge) Rotterdamse kunstenaar Willem Verbon door Ger van Iersel en zelfportret van (de jonge) Ger van Iersel.

Van Iersel 2

2 - Foto’s van het glas-in-beton-werk en de deuren in de voormalige Pauluskerk.

Van Iersel 3

3 - Foto’s van het glas-in-beton-werk en de deuren in de voormalige Pauluskerk.

Van Iersel 4

4 - Van Iersel aan het werk

Van Iersel 5

5 - Foto’s uit het privéalbum van de Familie van Iersel, een voorstudie voor een glas-in-beton werk van Ger van Iersel voor het Hoogheemraadschap aan de Maasboulevard

Prev
Next

Ger van Iersel (1922-2014)

Van Iersel is geboren en opgegroeid in het Rotterdamse Crooswijk. Hij ging studeren aan de Academie in Rotterdam van 1938 tot 1942 en was daarna vooral in Rotterdam en omgeving werkzaam als monumentaal kunstenaar, beeldhouwer, glas- en wandschilder, tekenaar en keramist. Hij was betrokken bij vele wederopbouwprojecten in Rotterdam.

Als zoon van een katholieke vader en een lutherse moeder was Van Iersel van jongs af aan vertrouwd met het christelijke gedachtegoed. Christelijke thematiek speelde een belangrijke rol in veel van zijn werken. Een van zijn bekendste is het glas-in-betonraam De gekruisigde (1960) in de voormalige Pauluskerk (van architect en vriend Barend van Veen) (foto 2 & 3). De kerk is echter in 2007 gesloopt en het venster is in opslag. Dit raakte Van Iersel diep.

Andere bekende werken zijn onder meer het glaskunstwerk in Gebouw de Heuvel, de Antwoordkerk Hoogvliet, in het gebouw van de Adriaanstichting, in de Andreaskerk Rotterdam en voor het Hoogheemraadschap aan de Maasboulevard (zie close up schets op foto 5). De sculptuur ‘Alma Mater’ op de campus Woudestein van de Erasmus Universiteit is eveneens van Van Iersel.

Een doorbraak naar landelijke bekendheid vormde de E55 manifestatie in Rotterdam, waar jonge kunstenaars een kans kregen. Ger van Iersel maakte de schilderingen in het stiltecentrum. Zijn voorstudie van het hoofd van Christus (1955) dat onderdeel is van de wandschildering was opgenomen in de expositie bij Verhalenhuis Belvédère.

Veel plezier beleefde van Iersel aan het werken met andere kunstenaars op de schepen ss Rotterdam en ss Statendam. Louis van Roode, Bas van der Smit en Willem Verbon behoorden tot zijn vrienden. In de expositie was een portret van Verbon van de hand van Van Iersel te zien.

Ger was getrouwd met Dien Kooiman, en sinds hun trouwen waren zij ingetrokken in het huis van de bekende jurist en schaker meester Oskam. Na diens dood namen Ger en Dien het monumentale pand aan het Koning Emmaplein definitief over. Dit huis waar Van Iersel vijfig jaar woonde en werkte, waar zijn vrouw praktijk hield als advocaat en waar zij samen twee kinderen kregen, zou zoals hij zelf vaak opmerkte, mede bepalen wie hij was.

In 1962 kreeg Van Iersel de Rotterdamse Laurenspenning en in 2007 de Lutherpenning van de Evangelische Lutherse Gemeente in Rotterdam. Ger van Iersel overleed in 2014 op 92-jarige leeftijd.

Rehm 1

1 - Han Rehm, De Lastdrager, 1950. Het beeld werd op 2 september 1950 onthuld door de toenmalige burgemeester van Rotterdam, dhr. P.J. Oud, en is bedoeld als symbolische laatste steen bij de wederopbouw na de verwoestingen in de Tweede Wereldoorlog.

Rehm 2

2 - 1950, Han in zijn atelier geschilderd door Zus Willemse – Vervloet; 1947, maskers brons, Noodschouwburg Rotterdam; 2010, boek Han Rehm door zoon Frits Rehm.

Rehm 3

3 - Close up van 'Maskers brons' voor de Noodschouwburg Rotterdam, 1947 (huidige locatie is aan de zijgevel van de nieuwe Schouwburg Rotterdam)

Rehm 4

4 - Foto uit 1952, met Han, Christl, Frits en Wim Rehm

Rehm 5

5 - (van boven naar beneden, van links naar rechts): 1935, eigen atelier aan de ’s Gravenweg in Rotterdam Kralingen waar hij na de oorlog een woonhuis aanbouwde; 1942, Trouwdag, Han en Christl; 1929, Han op schaatsen, IJsclub Kralingen; Ontwerp Penning van Verdienste, Dr. Ir. J.A. Ringers Wederopbouw Rotterdam 1963 – door Han Rehm

Prev
Next

Han Rehm (1908 - 1970)

Rehm is een geboren Rotterdammer. Hij volgde internationale kunstopleidingen te Londen, Antwerpen, Wenen maar ook aan de Rotterdamse Kunstacademie. Hij was beeldhouwer, aquarellist, tekenaar (pastel) en medailleur en had een atelier aan de 's Gravenweg. Rehm maakte versieringen voor gebouwen en monumenten, penningen en vrije plastieken (portretten en figuren).

Bekende sculpturen van Rehm zijn het beeld van Fanny Blankers Koen (1954) in Blijdorp en de Lastdrager (foto 1). Het beeld De Lastdrager werd op 2 september 1950 onthuld door de toenmalige burgemeester van Rotterdam, dhr. P.J. Oud en geplaatst in een hoekgevel van Pakhuispand De Eersteling aan de Rijnhaven Z.O.-zijde. Na sloop van het pand werd het beeld verplaatst naar de Waalhaven. Sinds 2016 is een replica van de Lastdrager teruggekeerd naar de Rijnhaven, achter het Luxor Theater.

Henkens 1

1 - Foto van de in 1955 gemaakte wandschildering Professor en nobelprijswinnaar J.H. van ’t Hoff (1852-1911) voor de kantine van Caltex Pernis. In 2005 is de wand met behulp van de RCE in stukken gezaagd en herplaatst in het atrium van de Hogeschool Rotterdam. Tussen 29 oktober en 3 november 2021 is het kunstwerk bij de verbouwing van de HR gesloopt.

Henkens 2

2- Dolf Henkes werkend aan de wandschildering in de rookfoyer van de (nood)schouwburg Rotterdam, ca. 1953.

Henkens 3

3 - Wandschildering Zonder Titel door Dolf Henkes, locatie Erasmus MC Faculteit Fd3 / voormalig Dijkzigt Ziekenhuis trapportaal H2N – staat op de nominatie voor de sloop in 2018 met de nieuwbouw van Erasmus MC - muurfoto Joop Reijngoud, 2016

Henkens 4

4 - Dolf Henkes, Studies van kranen 1954-1960

Prev
Next

Dolf Henkes (1903 – 1989)

Schilder en monumentaal kunstenaar Henkes is geboren en opgegroeid aan de Veerlaan in Rotterdam-Katendrecht. Hij was autodidact, voor WOII lid van kunstaarsgroep R33. Hij vervulde zo’n twintigtal monumentale opdrachten.

Henkes schilderde de wereld om zich heen: mensen, haven, landschappen, naakstudies. Bij testament liet zijn zijn atelier-collectie van schilderijen en duizenden werken op papier na aan de staat. Deze werken worden beheerd door de RCE Rijswijk. Zijn ultieme droom was de oprichting van een Henkes-Museum in Rotterdam-Katendrecht. Dit is er niet van gekomen.

Zijn bekende werk uit 1961: Kinderen in het bos (foto 3) voor het voormalig Dijkzigt Ziekenhuis werd in 2018, samen met mozaïek Vogels en vissen van Jan Bezemer, bedreigd met sloop. Projectontwikkelaar Blauwhoed heeft de twee wederopbouwkunstwerken van vier bij zeven meter aangekocht. Ze krijgen een tweede leven in de nieuwbouwprojecten STACK en Eden District, op respectievelijk de Mullerpier en de Lloydpier. Een grote rel is ontstaan rondom de sloop van zijn muurschildering 'Scheikundelokaal' met de eerste Nederlandse Nobelprijswinnaar professor Van 't Hoff die in 2005 geschonken werd aan de Hogeschool Rotterdam.

Jongert 1

1 - Drie schilderijen van Jan Jongert, met zicht op de Maas. Tevens drie portretten van Basje Pot; één die ze maakte van zoon Jaap als veertienjarige jongen, één van Yvonne – later de vrouw van Jaap - als 10-jarig meisje en één portret van Hanny Bouman. Hanny, geboren in 1919 op Curacao, was ook een kunstenaar en woonde en werkte in Rotterdam van 1969 tot aan haar overlijden in 2013.

Jongert 2

2 - Werk van reclamevormgever Jacob Jongert

Jongert3

3 - Vitrine met familiefoto’s en werk van Jan Jongert.

Jongert 4

4 - Schildergerei van de familie Jongert

Jongert 5

5 - “Kunstwerk onder de Douche”, Jaap Jongert, foto Rien Lous

Prev
Next

Familie Jongert

Opa Jac. (Jacob) Jongert (1883-1942) is een van de eerste reclamevormgevers in Nederland. Hij is beroemd geworden door zijn vormgeving voor de thee-, koffie- en tabakfabrieken van de Van Nelle, hij maakte o.a. vele verpakkingen en affiches. Museum Boijmans wijdde in 2009/2010 een overzichtstentoonstelling aan zijn werk waarvan de bijbehorende publicatie in een la van het bureautje lag. Van 1919 tot 1940 was hij hoofddocent aan de Rotterdamse Academie voor Beeldende Kunsten.

Vader Jan Jongert (1910-1992) studeerde daar ook. Als kleine jongen ging hij vaak mee tekenen in Diergaarde Blijdorp met de academieklas van vader Jac. Maar liefst 35 jaar was Jan ook als docent aan diezelfde academie verbonden. Hij maakte schilderijen, pastels, goauches, tekeningen en lino’s en zeefdrukken. Hij had op een gegeven moment diverse ateliers die hij huurde waaronder Huize Maaszicht, op palen in de Maas, pal naast het Zalmhuis.

Met zijn tweede echtgenote portretschilder Basje Pot (1922-2003), woonde en werkte Jan op Bolwerk 8 bij het Witte Huis. Het uitzicht op Haringvliet en de Nieuwe Maas was voor hem een onuitputtelijke inspiratiebron. Toen het Bolwerk moest wijken voor Rotterdam’s stadsvernieuwingsdrift, verhuisde Jan naar Maaskade 106 op het Noordereiland. Later had Jan ook nog een atelier aan het Piet Heinsplein, in Dordrecht en aan de Oostkousedijk in Rotterdam.

Uit Jan’s eerste huwelijk is in 1942 Jaap Jongert geboren. Hij wordt in 1969 al tijdens zijn opleiding aan de Rietveld academie vormgever van NBBS reizen, waarvan hij tot 1995 het gezicht zal bepalen. Daarna wordt hij beeldhouwer, Jaap trouwt in 1967 met Yvonne Knap. Zij is ook kunstenaar, geboren in het Rotterdam van 1945, studeerde aan de Rietveld Academie, en als kind poseerde ze vaak voor Basje Pot. Yvonne’s broer Georges is eigenaar van Galerie Kralingen, voortkomende uit het Holland Popfestival 1970 in het Kralingse Bos.

Elenbaas 1

1 - Wally Elenbaas, Twee vrouwen, collectie RCE

Elenbaas 2

2 - Wally Elenbaas in zijn atelier

Elenbaas 3

3 - Wally Elenbaas, Kinderen in de nacht, 1968

Expositie Verhalenhuis Belvédère 'Wederopbouwkinderen, de noodtentoonstelling' 2017

Elenbaas 4

4 - Portret Wally Elenbaas in zijn woning aan de Rechthuislaan 1 te Katendrecht

Elenbaas 5

5 - Werk en foto's van Wally Elenbaas

Prev
Next

Wally Elenbaas (1912-2008)

Graficus, schilder, beeldhouwer, monumentaal kunstenaar en fotograaf. Lid van de Vereeniging van Arbeiders-Fotografen. Begon als assistent van Dick Elffers. Trouwde met de joodse Esther Hartog (1905-1998). Doken in 1942 onder aan de Rechthuislaan 1, boven Belvédère. Na de oorlog legde Elenbaas zich toe eerst op de lithografie, daarna op het zeefdrukken en vervolgens weer op de fotografie. Esther fotografeerde ook. Elenbaas nam deel aan de Biënnale van Venetië en de E55 in Rotterdam. Vervulde ook vele monumentale werken waaronder het provinciehuis in Arnhem, kantoren van Philips en Unilever als ook in Rotterdam waaronder in het Postkantoor Rotterdam en op het SS Rotterdam. Bleef op de Kaap wonen tot aan zijn overlijden in 2008.

Henk De Vos 1

1 - Links een beeld van het reliëf bij metrostation Beurs, De Lasser. Rechtsboven: Portret Joan de Vos door Nico Benschop, 1958. Rechtsonder: Portret Joan & Dorine door Henk de Vos, 1955.

Privécollectie Familie de Vos

Henk De Vos 2

2 - Foto met brief Henk de Vos

Henk De Vos 3

3 - 1954, Henk de Vos illustreerde een kwartetspel over de Rotterdamse haven voor Pakmeesteren.

Henk De Vos 4

4 - Wandkleed Henk de Vos

Henk De Vos 5

5 - Zonder titel, Henk de Vos

Privécollectie Familie de Vos

Henk De Vos 6

6 - Lade met rechts: Henk de Vos & Arie Verbeek (links)

Rotterdam 1960, H. Besselaar & H. Jonker.

Prev
Next

Henk de Vos (1911 – 1982)

Schilder, tekenaar, aquarellist, typograaf en monumentaal kunstenaar. Tevens was hij docent tekenen aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Rotterdam van 1961 tot 1976.

Dochters Dorine, Joan en Marina de Vos stelden ter gelegenheid van de 100e geboortedag van hun vader, in 2011, een herinneringsboek samen: HENK DE VOS 100!

Couzijn1

1 - Wessel Couzijn Model ontwerp 1947 Koopvaardijmonument, niet uitgevoerd in Rotterdam

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam

Carosso 3

2 - De Boeg, Carasso

Carosso 2

3 - Model Voortschrijdende vrouwenfiguur, Carasso

Prev
Next

Couzijn & Carasso

In 1947 werd een stichting opgericht om de ondergang van 500 Nederlandse koopvaardijschepen tijdens de Tweede Wereldoorlog met een monument te herdenken. Een besloten prijsvraag werd uitgeschreven onder de beeldhouwers Carasso, Couzijn, Reyers en Roosenburg en de architecten Boks en Peutz*. De voorkeur van de commissieleden ging uit naar het ontwerp van Reyers maar de publieke opinie zorgde ervoor dat uiteindelijk beeldhouwer Fred Carasso met zijn bekende De Boeg (foto 2) won. Het beeld werd in 1957 onthuld. Foto 3 toont een model van het werk uit 1974 Voortschrijdende vrouwenfiguur (Utrecht).

De andere inzending van expressionist Wessel Couzijn, werd het net niet (foto 1). Het ontwerp is uiteindelijk toch geplaatst als koopvaardijmonument aan de Boulevard Evertsen te Vlissingen. Wessel Couzijn maakte in Rotterdam het beeld Corporate Entity (1963) voor Unilever. Het kunstwerk staat aan het Weena.

Bakema 1

1 - Van links naar rechts boven tegels: Sia van Borssum Waalkes verloofd met Jaap Bakema, begin 1939. Jaap en Sia Bakema bij de wereldtentoonstelling van 1970 gehouden in Osaka, Japan met thema ‘Vooruitgang en harmonie voor de mensheid’. Jaap Bakema en Carel Weeber ontwierpen het Nederlandse paviljoen. Jaap Bakema 1965. Jaap Bakema in zijn werkkamer aan de Posthoornstraat 12B te Rotterdam, eind jaren ‘70. Jaap Bakema op reis. Het gezin Sia en Jaap Bakema met hun kinderen Brita (1941) en Eric (1944).

Bakema 2

2 - Exterieur kunstcentrum ’t Venster aan de Gouvernestraat , Rotterdam. Sia Bakema was nauw betrokken bij de ontwikkeling van het kunst-filmcentrum.

Bakema 3

3 - Vitrine met schildering van Eric Bakema als 10-jarige jongen, geïnspireerd door Karel Appel, veelvuldig logé, King pepermunt, vormgeving door de vader van Jaap Bakema. Eerste rol altijd bewaard door Eric Bakema, een fotoalbum van Jaap Bakema dat hij maakte naar aanleiding van zijn bezoek aan de wereldtentoonstelling in Japan, 1970, een foto van Jaap en Sia, net getrouwd (foto de Haan) en de legitimatiekaart Volkshuisvesting Rotterdam 1946 van Jaap Bakema

Bakema 4

4 - Foto genomen tijdens de manifestatie E55 ('Manifestatie van Nederlands Energie') in Rotterdam in 1955.

Bakema 5

5 - Sia, geboren 1919 in Audard, provincie Groningen, was jarenlang adviseur en ontwerpster bij de Architectengemeenschap Van den Broek en Bakema, van o.a. wandkleden en mozaïekwanden en –vloeren, zoals bij o.a. Galerie Modernes Rotterdam en het PTT kantoor Arnhem. Tussen Jaap en Sia bestond een levendige wisselwerking van visies en ideeën. Over architectuur, beeldende kunst en samenleving. In de tweede helft van de 20e eeuw was het wandkleed een geliefde vorm van kunst in relatie tot de architectuur. Vooral in Frankrijk waar een groot aantal kunstenaars (Lurcat, Picasso, Kandinski, Léger, Le Corbusier en Karel Appel) ontwerpen voor wandkleden maakten, die in weeftechniek werden uitgevoerd.

Prev
Next

Jaap Bakema

Jaap (J.B.) Bakema (1914-1981) drukt met zijn firma Van den Broek en Bakema een sterk stempel op de wederopbouw. Het bureau groeit in de loop van de jaren vijftig en zestig uit tot één van de grootste en meest productieve bureaus van Nederland. Verantwoordelijk voor in Rotterdam onder meer de Lijnbaan, Galeries Modernes, Ter Meulen, het HUF-gebouw, de Centrale Bibliotheek Rotterdam en de aankomsthal van de Holland Amerika Lijn.

Jaap wordt op 8 maart 1914 geboren in Groningen. Zijn vader is binnenschipper, broodbezorger en typograaf, zijn moeder komt uit een boerenfamilie. Jaap gaat in 1930 Weg- en Waterbouwkunde aan de MTS in Groningen studeren. Daar leert hij Silina van Borssum Wallkes kennen met wie hij in 1939 trouwt. Door Silina’s familie raakt Bakema geïnteresseerd in architectuur. In 1935 behaalt hij ook het diploma Bouwkunde. In WOII gaat hij bij het bureau Van Tijen en Maaskant in Rotterdam werken. Ook werkt hij enige tijd bij de Dienst Volkshuisvesting in Rotterdam. In 1948 wordt hij door architect J.H. van den Broek gevraagd om mede leiding te geven aan het bureau Brinkman & Van den Broek architecten. Deze naam wordt in 1951 verandert in Van den Broek & Bakema. Daarnaast is Jaap secretaris van de CIAM en Team 10, docent en redacteur van het tijdschrift Forum. Jaap Bakema overlijdt in 1981.

Locatie
Verhalenhuis Belvédère, Rechthuislaan, Rotterdam, Netherlands
Onderwerpen
Gastbijdragen Kunst