Verzamelgebouw Zuid

Na het succes van de twee industriegebouwen aan de Oostzeedijk en Goudsesingel en het Groothandelsgebouw krijgt ook Rotterdam-Zuid een verzamelgebouw. Uiteraard weer een ontwerp van architect Hugh Maaskant. De eerdere verzamelgebouwen waren nog van architectenbureau Van Tijen en Maaskant, waarbij Maaskant een steeds belangrijker rol had.

Het gebouw vormt de afsluiting van het industriegebied tussen Vaanweg, Zuidplein en Dordtsestraatweg, met garages, bedrijfsgebouwen en scholen. Het gebouw ligt gunstig ten opzichte van de Maastunnel en de wegen naar Dordrecht en de westelijke havengebieden en ook voor het openbaar vervoer. Met een gevel van 130 meter lengte en 30 meter hoogte sluit het gebouw het Zuidplein in het zuiden af.

De eerste industriegebouwen waren het initiatief van de Industriestichting en de Kamer van Koophandel. Het Verzamelgebouw Zuid is gerealiseerd in opdracht van Bouw- en Exploitatiebedrijf v.h. C. Gestel, een grote particuliere bouwer. In het gebouw zijn dezelfde elementen te vinden als in de andere industriegebouwen. Een combinatie van winkels, bedrijfsruimte en magazijnen, met een centrale hal, een gezamenlijke kantine en centraal door het gebouw een expeditiestraat. Nog steeds waren er de voordelen van het gezamenlijk delen van faciliteiten. In de architectonische detaillering is Maaskant afgestapt van het gebruik van betonelementen; de gevels bestaan grotendeels uit glas. Wel bepalen de horizontale lijnen van de betonvloeren het beeld.

Met een totale inhoud van 120.000 m³ is het gebouw aanmerkelijk groter dan het Industriegebouw Goudsesingel van 78.440 m³, maar wel veel kleiner dan het Groothandelsgebouw van 440.180 m³.

Op 15 juli 1957 werd met de bouw begonnen en op 15 oktober 1960 werd het gebouw officieel geopend.

Het gebouw bestaat uit een langwerpig bouwblok aan de Zuidpleinkant en drie losse vleugels. Hiertussen loopt de expeditiestraat. De bouwdelen zijn verbonden door brede beloop- en ook berijdbare galerijen; bij de drie stijgpunten zijn de galerijen uitgebouwd tot complete bordessen. Er zijn zes zware goederen- of dienstliften. Vanwege de brandweervoorschriften zijn alle kantoorgevels voorzien van smalle balkons. De drie vleugels hebben noodtrappenhuizen in de zuidgevel.

Onder het gehele complex ligt een kelder met de verwarmingsinstallatie, een parkeergarage voor 160 auto’s en een fietsenstalling met ongeveer 800 plekken. Die stalling was ook ingericht als schuilplaats voor de Bescherming Bevolking (BB). Op de begane grond zijn 19 winkels met bedrijfsruimten, twee kiosken en een grote centrale entreehal. Op de noordwesthoek kwam café-restaurant Rustburcht, dat nog steeds gerund wordt door de eerste eigenaar, familie Veelenturf. De eigenaar van deze horecagelegenheid pachtte ook de kantine op de eerste verdieping. Die is ook als feestzaal te gebruiken; er is een ruime foyer, er zijn kleedkamers en er is een groot toneel opgesteld. Deze feestzaal is bereikbaar via de hoofdingang. De kantine met een capaciteit van 450 mensen is duidelijk zichtbaar in de voorgevel.

De zes standaardverdiepingen bevatten in totaal 89 afzonderlijke bedrijfsruimtes, die zowel als kantoor, showroom of als werkplaats kunnen worden ingericht. Op de hoogste verdieping van het langgerekte bouwblok liggen 15 woningen. Twaalf dienstwoningen zijn gereserveerd voor het personeel van bedrijven die in het complex zijn gevestigd en drie woningen zijn er voor de huismeesters.

Het gebouw is nog steeds in gebruik als verzamelgebouw met een grote verscheidenheid aan gebruikers; het gezondheidscentrum Zuidplein, architecten, -historici, administratiekantoren, verschillende vakbonden en bijvoorbeeld cargo-consultants. Sinds 2021 is het Verzamelgebouw gemeentelijk monument.