• Artikelen

Uitbreiding Unilever

Unilever N.V. bouwt achter haar bestaande gebouw bij de Rochussenstraat een vijftig meter hoge kantoorflat wegens nijpend ruimtegebrek. Het gebouw van huisarchitect Van de Graaf wordt in 1959 opgeleverd en heeft op elke etage kunstwerken uit heel Europa.

Uitbreiding Unilever

Het glimmende gebouw van Unilever.

Het Nationaal archief, Anefo, Herbert Behrens, 1 oktober 1959

De Unilever N.V. gaat achter haar bestaande gebouw bij de Rochussenstraat een vijftig meter hoge kantoorflat bouwen. Zo spoedig mogelijk zal met de bouw worden begonnen. Rijksgoedkeuring en heivergunning zijn al verkregen en verwacht mag worden dat de eerste paal over enkele weken zal worden geslagen. De totale bouwprijs wordt op zes miljoen gulden geraamd. Het nieuwe gebouw met zijn twaalf bouwlagen betekent voor de Unilever een oplossing van steeds klemmender ruimteproblemen. Het bestaande kantoorpand, dat uit 1931 dateert, was na de oorlog veel te klein geworden. Enkele kleinere uitbreidingen vormden slechts een druppel op een gloeiende plaat. Het nieuwe gebouw komt haaks op de Rochussenstraat te staan. Het wordt door middel van een laag verbindingslid verbonden met het oude pand.

Het Parool 13 oktober 1956

Uitbreiding Unilever

Het gebouw van Unilever uit 1931 van architect Mertens. De nieuwe uitbreiding wordt aan dit gebouw gekoppeld.

Stadsarchief Rotterdam, Klaver, 1955

Margarine Unie

Levensmiddelenconcern Unilever was in 1930 ontstaan uit een fusie van de Rotterdamse Margarine Unie en de Britse Lever Brothers. Het hoofdkantoor in Nederland, ontworpen door architect Herman Mertens (1885-1960), werd in 1931 betrokken. Het gebouw was al snel te klein en werd begin jaren vijftig uitgebreid aan de Rochussenstraat met een 43 meter lange extra vleugel in dezelfde stijl. Ook de dakpaviljoens werden dichtgebouwd. Nijpend ruimtegebrek maakte verdere uitbreiding noodzakelijk. In 1955 besloot de Raad van Bestuur tot een tweede uitbreiding: een vrijstaande slanke kantoorflat van zeven verdiepingen aan de westkant van het complex, andermaal te ontwerpen door Mertens. Uiteindelijk werd het gebouw met twaalf verdiepingen veel hoger en werd het ontworpen door architect A.J.B. van de Graaf (1913-1978), hoofd van de ingenieursafdeling van Unilever. Het gebouw bood plaats aan 500 medewerkers, waardoor de capaciteit van het hele complex op 1700 werkers kwam. Op advies van de gemeente werd de ingang zo ver mogelijk van de drukke Rochussenstraat gelegd, waardoor deze asymmetrisch kwam te liggen.

Uitbreiding Unilever

Maquette van het nieuwe pand, met op de voorgrond het gebouw van Mertens.

Collectie Unilever

Het nieuwe gebouw komt te liggen in het verlengde van de Breitnerstraat, aan de zijde van het Burgemeester s’Jacobplein. De hoofdingang, die dus op het zuidwesten ligt, wordt beschermd door een uitkragende betonplaat, die aan de vrije zijde wordt ondersteund door een muur. Op deze muur zal een kunstwerk worden aangebracht.

Het Vrije Volk 13 oktober 1956

Uitbreiding Unilever

Zicht op de haakse uitbreiding van kantoor Unilever.

Stadsarchief Rotterdam, Klaver
Uitbreiding Unilever

Kunstwerk Belichaamde Eenheid van Wessel Couzijn

Stadsarchief Rotterdam, Ary Groeneveld, 1963

Kantoorschijf

De uitbreiding van Unilever mag tegenwoordig nauwelijks meer opvallen, bij oplevering was het een bijzonder project. Mede door dat kunstwerk bij de entree, dat pas in 1963 bij het gebouw kwam: een imposante bronzen sculptuur van Wessel Couzijn. Die verdient een eigen tekst, zeker omdat hij zich niet meer op de oorspronkelijke plek bevindt, maar is meeverhuisd met Unilever naar het Weena.

De uitbreiding contrasteert bewust met het oude bakstenen gebouwen. Het is een vrijstaande kantoorschijf met kantoorruimtes. In het oude gebouw waren grote open kantoorruimtes, hier is gekozen voor kleine kantoren van ca 7 m2 aan weerszijden van een middengang. Het gebouw is zestig meter lang, vijftien meter breed en behoorde met een hoogte van 51 meter tot de hoogste kantoorgebouwen van Rotterdam. Sidney van den Bergh, een van de topmannen van Unilever, hield een toespraak bij de officiële eerstesteenlegging en dacht ‘dat dit nieuwe hoge gebouw van 12 bouwlagen aan de nieuwe „Sky Line" van Rotterdam’ zou gaan meewerken. Dat is nauwelijks meer voor te stellen, maar alleen het GEB-gebouw (64 m.) en kantoorgebouw De Leuve (53 m.) waren toen hoger. Het gebouw werd al gauw overschaduwd door het nabijgelegen kolossale Dijkzigt ziekenhuis met een hoogte van 56 meter.

De eerste indruk, die men krijgt van het nieuwe hoofdkantoor van Unilever N.V. aan het Burgemeester s' Jacobplein te Rotterdam, is van een grootse weidsheid en waardigheid. Inderdaad, zoals dit gebouw zich voordoet, van welke zijde men het ook nadert, is het een wereldconcern waardig. Met zijn twaalf bouwlagen en zijn lichte, met de omgeving sterk harmoniërende kleur brengt het in de omgeving van het Museumpark een hoogst modern en esthetisch element. Men kan de directie van Unilever en de bouwers van dit machtige complex, ten volle gelukwensen met het resultaat, dat ermee werd bereikt.

Hier Rotterdam 2 oktober 1959

Uitbreiding Unilever

Het nieuwe gebouw van Unilever bij nacht.

Stadsarchief Rotterdam, Ary Groeneveld, 1959
Uitbreiding Unilever

Het Unilevergebouw vanaf de Breitnerstraat gezien.

Collectie Unilever

Kolommen

Het gebouw heeft een constructie van gewapend beton, met kolommen in de gevels en de middenzone; balken waren niet nodig. Behalve kantoorruimte bevatte het gebouw op de hoogste verdieping een grote conferentiezaal, een vergaderzaal en de lunchzaal. Deze verdieping was hoger en hier ontbraken de middenkolommen grotendeels, zodat er grotere ruimtes mogelijk waren. Het hoofdtrappenhuis was nabij de liften aan de entreezijde; een noodtrappenhuis bevond zich aan de Rochussenstraat. Hier is ook een verbindingsgang gemaakt met het oude gebouw. De gevelkolommen staan enigszins naar binnen, waardoor er lange continue raamstroken in de gevel mogelijk waren. Er zijn dubbele, horizontaal taatsende ramen zonder onderverdeling toegepast.

Uitbreiding Unilever

In de conferentiezaal op de bovenste verdieping is de ruimte hoger en ontbreken middenkolommen. Het oregon pine plafond is behoorlijk luxe.

Collectie Unilever
Uitbreiding Unilever

Kantoor direct naast het uitkragende trappenhuis met tuimelramen en uitzicht op het oude Unileverpand.

Collectie Unilever

Notenhout

Voor het interieur waren kosten nog moeite gespaard. Vele bijzondere houtsoorten waren toegepast: notenhout bij het trappenhuis, oregon pine bij het plafond in de conferentiezaal, teakhout op de vloer en notenfineer bij de kastenwanden tussen kantoren en gang. Er werd gebruik gemaakt van geprefabriceerde, gemakkelijk te verplaatsen scheidingswanden. Allerlei technische snufjes waren toegepast, zoals een tolkeninstallatie voor de simultaanvertaling bij internationale conferenties en een oproepsysteem.

Vooraanstaande, moderne kunstenaars uit vele landen hebben er een kans gekregen en het resultaat is een kunstzinnig gebouw, dat dynamiek en vooruitgang afstraalt; dezelfde dynamiek die meeverpakt zit in de waspoeder en de zepen, de margarine en de soep-in-pakjes, om maar enkele produkten van deze industriële en commerciële gigant te noemen.

De Telegraaf 29 februari 1964

Uitbreiding Unilever

Kunstwerk Wally Elenbaas in het gebouw van Unilever, nu Hogeschool Rotterdam. Links een gezin aan tafel, het midden verbeeldt de gemeenschap en rechts de fabrieken van Unilever. De gestreepte achtergrond is een aanduiding van het nieuwe gebouw.

Rijksdienst van Cultureel Erfgoed

Europese vertegenwoordiging in de kunst

Behalve de sculptuur bij de ingang was het gebouw rijk voorzien van kunst. Op elke bouwlaag was in het trappenhuis een kunstwerk aangebracht. Twaalf kunstwerken van twaalf verschillende kunstenaars uit de twaalf Europese landen, waar Unilever actief was. Voor prof.dr. P. Kuin, lid van de raad van bestuur, was beeldende kunst een stokpaardje: “Het hoort tot onze stijl ons hoofdkwartier -zonder overdaad- zo fraai mogelijk te doen zijn.” Medewerkende kunstenaars waren: Francesco Messina (Italië), Bode Willumsen (Denemarken), Javier Clavo (Spanje), Olle Gill (Zweden), Carlos Botelho (Portugal), Rolf Nesch (West-Duitsland), Knut von Troil (Finland), Jean Lurçat (Frankrijk), Wally Elenbaas (Nederland), Rudolf Eisenmenger (Oostenrijk) en Olivier Strebelle (België). De kunst varieerde van een Frans wandtapijt, een reliëf in keramiek uit Denemarken tot een Fins interieur als zitje. Op de negende verdieping maakte Rotterdammer Wally Elenbaas (1912-2008) een mozaïek, die nog steeds aanwezig is. Op de begane grond maakte een monumentale Zwitserse klok het dozijn compleet. Rotterdammer Willem Verbon maakte het beeld Man en paard voor de hal op de eerste verdieping.

Uitbreiding Unilever

Zitje op derde etage met een mozaïek van de Spaanse kunstenaar Javier Clavo, het folkloristische Spanje met haar bewoners voorstellend.

Collectie Unilever
Uitbreiding Unilever

De negende verdieping met het kunstwerk van Wally Elenbaas dat de wisselwerking tussen mens, gemeenschap en Unilever voorstelt.

Collectie Unilever
Uitbreiding Unilever

Uitzicht op achterzijde uitbreiding Unilever vanuit het park waar de Floriade was.

Stadsarchief Rotterdam, Ary Groeneveld, 1960

Oogverblindend Unilever-visitekaartje

Witter dan de was op maandag is de 50 meter hoge gevel van het nieuwe kantoorgebouw van het wasmiddelen (en margarine-)concern Unilever in Rotterdam. De Sint Gotthard heeft er alle spierwitte marmer voor afgestaan, die zij in haar flanken verborgen hield. Was het kantoorgebouw 13 in plaats van 12 bouwlagen geworden, er zou voor de bovenste etage geen marmer meer geweest zijn in de Sint Gotthard, zo wit, zo reflecterend als deze cristalline, die Unilevers visitekaartje (60 bij 50 meter) zo verblindend blank doet zijn.

De Telegraaf 21 oktober 1959

Uitbreiding Unilever

Anno nu

De voortdurende groei van het aantal werknemers van Unilever stopte niet. Eind jaren zestig werden 300 werknemers in verband met ‘een nijpend ruimtegebrek in het hoofdgebouw in Rotterdam’ overgeplaatst naar nieuwbouw in Schiedam. Ook was er kantoorruimte in het Overbeekhuis in gebruik. Als kantine fungeerde al vanaf 1961 het Westerpaviljoen op de Mathenesserlaan.

In 1992 verhuisde Unilever naar een nieuw hoofdkantoor op het Weena, nu omdat men met veel minder ruimte toekon. Veel kunstwerken werden meegenomen, zo ook de plastiek van Couzijn. De oude gebouwen van Unilever worden sindsdien gebruikt door de Hogeschool Rotterdam. De gebouwen zijn door Jeanne Dekkers van EGM Architecten verbouwd. Aan de achterzijde van het gebouw, op het binnenplein tussen het oude en nieuwe gebouw, realiseerde EGM een laagbouw met het restaurant en een mediatheek. Aan de entreezijde kwam een lage uitbouw.

Uitbreiding Unilever

De verbinding van het oude naar het nieuwe gebouw van Unilever vanaf de Rochussenstraat.

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2020
Uitbreiding Unilever
Uitbreiding Unilever
Uitbreiding Unilever
Uitbreiding Unilever
Uitbreiding Unilever
Architect
A.J.B. van de Graaf (Unilever)
Periode
1955-1959
Locatie
Burgemeester S'jacobplein 1, Rotterdam, Nederland
Buurten
Centrum
Gebouwen
Bedrijfsgebouwen