• Artikelen

Tweede Centraal Belastingkantoor

Het centraal belastingkantoor aan de Puntegaalstraat krijgt er in 1970 een nieuwe een vleugel bij, die architectonisch en organisatorisch niet veel van doen heeft met het hoofdkantoor. Het gebouw met de voorgevel aan de Westzeedijk is ontworpen door architectenbureau Kraaijvanger, in opdracht van de Rijksgebouwendienst.

Douane7

De hoek Puntegaalstraat met het Centraal Belastingkantoor uit 1948 en de Westzeedijk met het Tweede Centraal Belastinggebouw.

Kraaijvanger Architects, 1970

Het centraal belastingkantoor aan de Puntegaalstraat in Rotterdam krijgt er een vleugel bij, althans in bouwkundige zin. Architectonisch en organisatorisch echter wordt het een zelfstandig gebouw, waarvan de voorgevel zich langs de Westzeedijk zal uitstrekken. Het ontwerp voor deze uitbreiding werd gemaakt door het architectenbureau Kraaïjvanger, in opdracht van de Rijksgebouwendienst.

Het Vrije Volk 8 april 1964

Douane5

Tekening van de voorgevel met de aansluiting op het Belastingkantoor aan de Puntegaalstraat in 1970.

Kraaijvanger Architects

Douanegebouw

Officieel was de benaming Tweede Centraal Belastingkantoor, maar in de volksmond heette dit kantoorgebouw aan de Westzeedijk het Douanegebouw. Hier waren namelijk de afdelingen Invoerrechten en Accijnzen en Omzetbelasting gehuisvest. Hoewel het in feite een uitbreiding was van het Kantoorgebouw der Rijksbelastingen aan de Puntegaalstraat, is het gebouw zowel architectonisch als functioneel volledig zelfstandig.

1981 Belastingkantoor Ld H NL Rt SA 4100 2005 10666 01

Ornament aan het Centraal Belastingkantoor aan de Puntegaalstraat.

Lex de Herder, Stadsarchief, 1981

1955 Belastingkantoor Fv Dijk NL Rt SA 4117 1976 6872 01

De monumentale opzet van het oude kantoor betrof ook de hoge kantoorruimtes.

F. van Dijk, Stadsarchief Rotterdam, 1955

Oude Belastingkantoor

Het wijkt ook sterk af van het oude Belastingkantoor, met zijn monumentale opzet en beeldende kunst kenmerkend voor de degelijke, conservatieve architectuur van de Rijksgebouwendienst. Het oude kantoor is van architect Hayo Hoekstra (1881-1960) en tussen 1939 en 1948 gerealiseerd. Die lange bouwtijd heeft te maken met de materiaalschaarste en bouwstop tijdens de Tweede Wereldoorlog. Formeel zou het gebouw tot de wederopbouw gerekend kunnen worden. Het Belastingkantoor is Rijksmonument. Na vertrek van de Belastingdienst naar de Kop van Zuid is het gebouw tussen 1996 en 1998 door De Jong Bokstijn Architecten gerenoveerd tot Puntegale, een complex met 201 appartementen en 18 kantoorruimtes.

Douane HVV 2 8 1967

Aankondiging van de bouw van het Tweede Belastingkantoor in Het Vrije Volk van 2 augustus 1967.

Na drie jaar uitstel wegens geldgebrek van het rijk is nu eindelijk de bouw van het tweede belastingkantoor aan de Westzeedijk goed op gang gekomen. Het grootste deel van de heipalen zit reeds in de grond. De tweede belastingburcht wordt door luchtbruggen verbonden met het bestaande gebouw aan de Puntegaalstraat. (…) De nieuwbouw vergt een rijksuitgaaf van f 4.420.000,—. (2 miljoen euro).

Het Vrije Volk 2 augustus 1967

Douane1

De entreehal in 1970.

Kraaijvanger Architects

Kraaijvanger

De uitbreiding van het belastinggebouw is ontworpen door het bekende Rotterdamse architectenbureau Kraaijvanger. De Rijksgebouwendienst gaat in de jaren zestig veel zakelijker opereren en veel opdrachten worden uitbesteed aan gewone architectenbureaus. Kraaijvanger Architecten zou overigens midden jaren negentig ook de nieuwbouw voor de Belastingdienst op de Kop van Zuid ontwerpen. Het ontwerp voor dit gebouw is van Herman Kraaijvanger (1903-1981) en Chris Knol (1926-2014). Hoewel het schetsontwerp al eind 1961 klaar is, duurt het nog geruime tijd voor het gebouw wordt uitgevoerd. Op 28 april 1967 is de bouw officieel gestart. Tussen april en september 1967 zijn eerst een uitbouw van het Puntegaalgebouw, een fietsenstalling en wat hekwerk gesloopt en is de fundering aangebracht. Op 10 april 1970 is het gebouw klaar en eind mei trekken de belastingmedewerkers in het nieuwe gebouw, dat via een doorbraak verbonden is met het hoofdgebouw.

Douane4

Balie in de publiekshal op de begane grond in 1970.

Kraaijvanger Architects

Douane3

Grote open kantoorruimte in 1970.

Kraaijvanger Architects

Standaard kantoorgebouw

Het gebouw is een kantoorgebouw zoals er na de Tweede Wereldoorlog vele zijn gebouwd: een middengang met aan weerszijden kantoorvertrekken. Doordat er geen middenkolommen zijn was het ook mogelijk grotere vertrekken over de volle breedte van het gebouw te maken. Er is een langgerekt bouwdeel langs de Westzeedijk met haaks erop een korte, maar wel hogere zijvleugel. Waar die twee bouwdelen samenkomen liggen trappenhuis en liften. Op de begane grond was een publieksgedeelte nabij de entree met loketten in de zijvleugel. Erachter lag een grote open kantoorruimte. Conform de toenmalige percentageregeling werd 1% van de bouwsom besteed aan beeldende kunst: keramische objecten van Ger van Iersel (1922-2014) in het trappenhuis en een decoratieve metalen band met maritieme symbolen in de plint van Jan Goeting (1918-1984).

Douane2

Trappenhuis met keramische decoratie van Ger van Iersel in 1970

Kraaijvanger Architects

Het douanegebouw is van origine een belastingkantoor, een streng, zakelijk gebouw. Het gebouw heeft ten opzicht van andere vergelijkbare kantoorgebouwen een heel robuuste constructie. De verdiepingen zijn in een keer overspannen zonder middenkolommen. Er zijn forse balken en vrij dunne vloeren. Dat geeft een enorme indelingsvrijheid. Zo konden we allerlei verschillende woningtypes realiseren. En kantoren hebben natuurlijk een mooie verdiepingshoogte. En die stoere trappenhuizen zijn ook prachtig.

renovatiearchitect Paul van der Weijden in: ParkhavenStad, 2016

Douane6

De voorgevel met de inmiddels verdwenen decoraties van Jan Goeting in 1970.

Kraaijvanger Architects

2021 PWR ML douanekantoor8

Detail van de nieuwe kunstwerken op de gevel.

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2021

2021 PWR ML douanekantoor2

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2021

Anno nu

Na jarenlange leegstand en tijdelijk gebruik wordt het gebouw in 2015 door het Rijksvastgoedbedrijf verkocht. Ontwikkelaar Accresco transformeert het wat saaie kantoor in een woongebouw met huurappartementen voor starters met de naam De Douane. Er is een dakopbouw van twee lagen, een lichte staalconstructie, op de bestaande constructie gezet. In de grote ruimte op de begane grond is een sportschool gekomen. In het trappenhuis met de donkergroene tegels en zilverkleurige keramische objecten is de oorspronkelijke sfeer nog merkbaar. Op de begane grond is café-restaurant Rauwdouwer gevestigd dat verhuisde van het naastgelegen pand Centraal Bureau voor Arbeidsvoorziening SVZ. De metalen band van kunstenaar Jan Goeting was door vandalisme dusdanig beschadigd dat deze moest worden verwijderd en vervangen door een nieuw draadkunstwerk. De uitbreiding kent geen monumentenstatus.

2021 PWR ML douanekantoor4

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2021

2021 PWR ML douanekantoor7

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2021

2021 PWR ML douanekantoor3

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2021

2021 PWR ML douanekantoor6

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2021

2021 PWR ML douanekantoor5

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2021

Prev
Next
Architect
Kraaijvanger, Van Putten, Kuit, Knol, Maas
Periode
1961-1970
Locatie
Westzeedijk 397, Rotterdam, Nederland
Onderwerpen
Gebouwen Rijksmonumenten
Buurten
Coolhaven
Gebouwen
Bedrijfsgebouwen