• Artikelen

Twaalf Provinciën

In 1955 werd het winkelcentrum De Twaalf Provinciën geopend, een voorloper van de Markthal in Rotterdam.

Stadsarchief Twaalfprovincien Klein

Het winkelgebouw De Twaalf Provinciën werd in 1955 niet de beoogde trekker voor het tweede deel van de Hoogstraat.

Stadsarchief Rotterdam Collectie Gemeentewerken L-2306

Het „Twaalfprovinciënhuis", een van de laatste creaties in het steeds sneller en dynamischer bouwende Rotterdam, is eerder imposant dan mooi. In ieder geval is het een gedurfde onderneming, opgezet door een groep onvervaarde, kapitaalkrachtige zakenlieden. Op een terrein van 18 bij 86 meter, aansluitend aan het nieuwe marktterrein, werd door de Rotterdamse architect H.D. Bakker, in opdracht van de N.V. „Wereldhaven", een gigantisch gebouw ontworpen, dat geheel aan moest sluiten aan de moderne bouwwijze in de Maasstad, maar er tevens zozeer van onderscheiden moest zijn, dat het een herkenningspunt voor velen zou worden. Met het zichtbare ongeduld dat de Rotterdammers beheerst om hun stad te herbouwen, is aan die plannen onmiddellijk, zodra de tijd dat toeliet, uitvoering gegeven en in minder dan een jaar tijds, een dertig meter hoog gebouw opgetrokken dat de ganse omgeving domineert. Rotterdam schrikt blijkbaar nergens meer voor terug.

De Tijd 22-10-1955

Twaalfprovincien

Winkelcentrum De Twaalf Provinciën in aanbouw, april 1955.

AD: Archief Het Vrije Volk

Concurrent voor de Lijnbaan

Met een bravoure vergelijkbaar met de start van de Markthal in oktober 2014 werd in 1955 het winkelcentrum De Twaalf Provinciën geopend. Tezamen met de rijtjes winkels erachter aan de Nieuwemarkt zou dit een geduchte concurrent voor de Lijnbaan worden, zo was de verwachting.

Uniek flaneercentrum bevredigt oor, oog & tong, zo heet het in de verkoopbrochure. Het is een Amerikaans plan. We mogen echter zo langzamerhand wel spreken - van een typisch „Rotterdams plan": ongekend, ongehoord, gedurfd en verbazingwekkend.

Het Vrije Volk 7-11-1953

Stadsarchief 12 Schets Buiten

Een tekening van de twee rijtjes winkels aan de Nieuwemarkt met het Twaalfprovinciënhuis op de achtergrond.

Stadsarchief Rotterdam

Stadsarchief 12 Foto Buiten

Het gerealiseerde winkelcentrum.

Stadsarchief Rotterdam

Nieuwemarkt

Winkelcentrum De Twaalf Provinciën in aanbouw, gezien vanaf de Nieuwemarkt.

Nationaal Archief

Winkelcentrum

De twee rijtjes winkels aan de Nieuwemarkt telden slechts dertig winkels. Het Twaalfprovinciënhuis was een voorloper van de latere overdekte winkelcentra en bevatte tweehonderd winkels.

Helemaal bovenin het gebouw was een grote cafetaria, Flevo. Verder was er een cineac in het gebouw en een congres-, feest- en toneelzaal voor vijfhonderd mensen.

Het enorme gebouw is opgebouwd uit twaalf entresols en elk van deze tussenverdiepingen heeft men de naam van een van de Nederlandse provincies gegeven. Men is zijn tijd ook hiermee vooruit, want men heeft maar vast aangenomen dat de Zuiderzeepolders de twaalfde provincie zullen worden en de naam „Flevo" zullen krijgen. Limburg ligt hier in de kelder en Flevo op zolder. Gedachtig aan het vertier dat men in Limburg gemeenlijk pleegt te maken, heeft men de naar deze provincie genoemde verdieping gereserveerd voor marktkooplieden en vermakelijkheden. Standwerkers en venters zullen er een plaats kunnen huren om onder het motto „Sprookjes en koopjes in Limburg" hun waar aan te bieden... Op de overige tussenverdiepingen -of in de overige provincies, zo men wil- is plaats voor vijftig winkels van uiteenlopende aard.

De Tijd 22-10-1955

Stadsarchief 12 Schets

Impressie van het interieur met de vloeren in splitlevel.

Stadsarchief Rotterdam

1956 Twaalf Prov HVV NL Rt SA 4100 2005 74 1 TM 2 01

Trappen in het splitlevel gebouw het Twaalf Provinciënhuis in 1956.

Het Vrije Volk, Stadsarchief Rotterdam

Stadsarchief 12 Flevo

Elke verdieping was naar een provincie vernoemd. Bovenin het gebouw lag restaurant Flevo.

Stadsarchief Rotterdam

1958 Twaalf Flevo AG NL Rt SA 4121 1210 1 01

De Flevozaal in het Twaalf Provinciënhuis

Ary Groeneveld, Stadsarchief

Faillissement

Het Twaalfprovinciënhuis werd een fiasco. Binnen een jaar werd het faillissement uitgesproken. De combinatie van winkels en marktluchtjes was geen succes. Grootste probleem was de excentrische ligging van het winkelgebied. De Hoogstraat als winkelstraat stopte bij de Vlasmarkt en er was nog geen markt op de Binnenrotte. Er lag een groot drassig braakliggend terrein dat voetgangers afschrikte.

Het gebouw werd verbouwd tot kantoor, maar ook dat was geen succesverhaal. Het markante, duidelijk op het werk van Le Corbusier geïnspireerde gebouw werd uiteindelijk in 1996 gesloopt.

Het Twaalfprovinciënhuis werd een fiasco. De combinatie van winkels en marktluchtjes was geen succes.

De Nieuwe Markt en de aangrenzende Pannekoekstraat en Hoogstraat liggen niet „in de loop". Het publiek komt er niet gemakkelijk toe vanuit het centrum -Beursplein of Meent- door te wandelen naar de winkels rondom de Mariniersweg. Geen enkele winkel in deze buurt heeft zoveel aantrekkingskracht dat men bewust de kale bouwputten bij het viaduct passeert.

Het Vrije Volk 26-10-1956

Zwarte bladzijden

In het nog ongeschreven boek over Rotterdams wederopbouw staan onder het hoofdstuk 1956 enkele zwarte bladzijden, bladzijden, die als titel dragen: Het Twaalfprovinciënhuis. Zij bevatten de geschiedenis van een groots experiment, dat niet mocht slagen. Zij vertellen van de slapeloze nachten van een aantal winkeliers en marktkooplieden en van de strijd van een bouwer, die exploitant van een winkelgebouw werd. En zij wekken enige aarzeling in de stem van de Rotterdammer, die met gerechtvaardigde trots spreekt over de herbouw van zijn stad.

Het Vrije Volk 31-12-1956

Architect
H.D. Bakker
Periode
1953-1955
Locatie
Hoogstraat 111, Rotterdam, Nederland
Onderwerpen
Gebouwen
Buurten
Laurenskwartier
Gebouwen
Winkels Gesloopt