Stevig in de Hollandse klei, met een vleugje Deens smørrebrot

Als Helga Mastenbroek - Andersen de Deense Zeemanskerk binnenstapt begroeten alle aanwezigen haar enthousiast. Ze wordt meteen overstelpt met vragen en geeft tegelijk enkele opdrachten. Er is altijd een hoop te doen in de kerk en zij weet wat. Sinds jaar en dag is ze actief lid van de kerk. Ze noemt dit haar tweede huis. In 2002 ontving ze zelfs een onderscheiding van de Deense koningin voor haar werkzaamheden. Helga Andersen, de Denen konden Mastenbroek niet spellen, is een kordate vrouw.

Hoe belandt een stevig aan wal staande Deense in een kerk voor zeelieden in Nederland? Het antwoord is als een sprookje. Denemarken ving na de oorlog veel kinderen op die de hongerwinter hadden meegemaakt, om aan te sterken. Ze gebaart: “Deense vrachtwagens reden met bouwspullen naar Nederland en terug naar Denemarken met kinderen.” De kinderen werden door het Rode Kruis eerst gewassen, ontluisd en kregen schone kleren aan. In verschillende kerkelijke adoptiegezinnen werden de kinderen voor drie tot zes maanden ondergebracht. Helga’s man kwam met nog zes andere kinderen naar haar geboortedorp, Horsens. Haar man kreeg met zijn kinderloze adoptieouders een zodanig goede band dat hij jaren erop terugkeerde. Het huis van het adoptie-echtpaar keek uit op de bushalte waar eenmaal daags de bus uit de stad kwam met alle post. Helga had als taak de krant voor haar werkgever op te halen en wachtte elke dag braaf op het bankje bij de halte. “Nou dan komt de liefde vanzelf.” Na vier jaar kennis aan elkaar te hebben trouwde het stel in Aarhus, Denemarken. De kerk heeft nog elk jaar een speciale reünie voor de ‘Holländerbørn’.

In 1956 nam de werkeloosheid toe en helaas voor haar man was het voor buitenlanders moeilijker om een baan te krijgen. Ze besloten naar Nederland te verhuizen. Helga vertelt dat het begin lastig was. “Ik was de taal niet machtig, maar je moest wel praten in de winkels want zelfbediening bestond nog niet. Eén kilo zout, één kilo soda. En dan al die getallen: 77, 99. Vreselijk.” Ze lacht. Toch was ze ook verbijsterd. “Het was alsof ik vijftig jaar terugging in de tijd. Ik mocht als getrouwde vrouw niet normaal deel nemen aan de arbeidsmarkt! Vrouwen hadden niets te vertellen. Nou, daar heb ik tegen geprotesteerd, moet je net bij Helga wezen!”

Turkse vrouwen in Nederland doen Helga daarom erg denken aan haar eigen immigratie. “Je kon alleen schoonmaken in het ziekenhuis. En een hoofddoek? Die droegen we in Nederland toen ook.” Een anekdote schiet haar te binnen: “Onze auto was stuk en ik ging naar de garage voor reparatie. De monteur vroeg of ik een brief van mijn echtgenoot kon overhandigen. Want mijn man moest toestemming geven. Toen ben ik toch zo boos geworden dat ze de auto toch gerepareerd hebben!” Ze kijkt furieus. Ook een eigen bankboekje bezitten hoorde niet. Ze heeft een bank gezocht die niet ging zeuren over het openen van een eigen rekening.

Het was alsof ik vijftig jaar terugging in de tijd. Ik mocht als getrouwde vrouw niet normaal deel nemen aan de arbeidsmarkt!

Dit onwennige begin maakte dat ze behoefte had aan thuis. Haar oom vaarde bij Maersk en de weg naar de Deense Kerk was snel gevonden. En het stukje gevoel van thuis ook. De kerk huisde toentertijd in de Zweedse kerk. “Het is met Zweden Denemarken een beetje zoals Nederland België. Je bent buren, maar er is toch een beetje nijd.” De kerk zamelde geld in voor een eigen gebouw en in 1969 was het eindelijk zover, er werd een eigen moderne kerk gebouwd.

Het is met Zweden Denemarken een beetje zoals Nederland België. Je bent buren, maar er is toch een beetje nijd.

“We hadden het liefste in het park gezeten maar uiteindelijk is dit veel beter kerken. Al was het een hele gekke plek, zo’n driehoek met jonge boompjes. Wel mooi aan het water en met uitzicht op de Euromast. Burgemeester Aboutaleb noemde het een Rotterdamse parel. En dat is het.” Koning Frederik opende de kerk in 1970 samen met koningin Juliana. Tot aan de avond ervoor heeft Helga meegeholpen het gebouw te poetsen en in orde te maken voor het koninklijk bezoek. Ze was niet officieel uitgenodigd voor de opening maar ging toch. “Ja na al dat werk, vond ik dat ik er wel bij mocht zijn.” Ze kijkt onverzettelijk. Maar toen koningin Margrit in 1974 een bezoek bracht kreeg Helga wel een echte uitnodiging. Gelukkig.

Ik ga op vakantie in Denemarken en in Nederland kom ik thuis.

De kerk heeft vanaf het begin veel voor Helga betekend. Een stukje Denemarken in Nederland. “Het is net als schoonfamilie. Als je thuis geen gelijk kan krijgen, dan ga je die halen bij de kerk.” Ze lacht en denkt meteen aan de kerst. “In Nederland werd kerst nog niet zo uitbundig gevierd. Hier vierden ze Sinterklaas. Voor kerstbomen moesten we zelfs helemaal naar Brabant rijden!” Ze heeft de Deense kersttraditie in ere gehouden; ’s middags 24 december een kerkdienst en dan naar huis om met de familie in een kring te dansen en zingen rondom de boom. “Die Deense liedjes zijn van hele bekende schrijvers zoals Hans Christian Andersen.” Een andere Deense traditie die Helga in Nederland heeft geïntroduceerd is smørrebrot bakken. Toch heeft ze na al die jaren de Nederlandse gewoonten overgenomen. “Ik ga op vakantie in Denemarken en in Nederland kom ik thuis.”

Meer weten over de Deense kerstliedjes? Klik dan hier.