• Artikelen

Poortgebouw Progress (Müller Thomsen)

Voor het stukgoedbedrijf Progress, later Müller Thomsen, werd op het terrein aan de Schiehaven tussen de loodsen een poortgebouw gebouwd. Het gebouw diende als hoofdkantoor en werd ontworpen door de bekende architect Hugh Maaskant en heet in de volksmond De Nieuwe Maaskant. Sinds 2018 is het pand van de Rotterdamse ontwikkelaar en bouwer Van der Vorm.

Poortgebouw Progress (Müller Thomsen)

Het poortgebouw kort na oplevering in 1961.

Stadsarchief Rotterdam

Progress heeft sedert haar oprichting in 1946 een bijzonder snelle ontwikkeling doorgemaakt, die zaterdag opnieuw duidelijk werd, toen op het terrein van Progress aan de Schiehaven (vroeger toebehorende aan Wambersie) de eerste paal werd geslagen voor een poortgebouw. Ben Vermeulen, de man van het stukgoedbedrijf met het grootste tal dienstjaren, heeft die vererende opdracht correct vervuld. Het nieuwe gebouw zal het hoofdkantoor van Progress worden. Voorts komen er een moderne kantine voor 300 personen, waslokalen, kleedruimten, enz. De haven zal op dit terrein aan de Schiehaven een modern stukgoed- en overslagbedrijf rijker worden.

Het Vrije Volk 1 september 1958

Poortgebouw Progress (Müller Thomsen)

Plattegrond begane grond.

Poortgebouw Progress (Müller Thomsen)

Plattegrond eerste verdieping.

Spoorlijn

In 1958 werden de oude houten loodsen van Wambersie aan de Schiehaven gesloopt en vervangen door nieuwe, bestaande uit een staalconstructie met bakstenen gevels en matglazen ruiten. Tussen de loodsen kwam een poortgebouw, waar onderdoor de vrachtwagens het terrein met de loodsen konden bereiken. Ook was er een aftakking van het Havenspoor die schuin onder het gebouw doorliep. Het poortgebouw kwam op de plek van een Duitse bunker, die daarvoor gesloopt werd. Het hele complex was ontworpen door architect Hugh Maaskant.

Op de begane grond en het entresol bevinden zich dienst- en kantoorruimtes. Door de schuine lijn van de spoorlijn zijn hier twee driehoekige volumes ontstaan. Middenin de poort voor vrachtwagens was een transparante portiersloge. Door de opzet met de gesloten loodsgevel en een poort was er een duidelijke scheiding tussen de openbare toegangsweg en de 300 meter kade, het besloten bedrijfsterrein. Het gebouw werd 8 april 1960 ingewijd.

Tussen de loodsen met hun gevels van hardgrauw metselwerk, matglazen ruiten en dichte schuifdeuren viel het poortgebouw op als het stralende middelpunt van het complex. Dat effect werd vooral bereikt doordat de twee verdiepingen door brede witte borstweringen sterk horizontaal geleed zijn. Ze lijken te zweven boven de onderbouw, die vooral uit doorgangen bestaat en nauwelijks uit massa.

Michelle Provoost - Hugh Maaskant. Architect van de vooruitgang, Rotterdam, 2003

Poortgebouw Progress (Müller Thomsen)

Artist’s impression uit het personeelsblad der N.V. Stuwadoors Maatschappij "Progress”.

Stadsarchief Rotterdam

Glazen bouwstenen

Zes meter boven straatniveau begint het uitkragende hoofdvolume. Daarin bevond zich op de eerste laag een kantine en de was- en kleedlokalen voor de arbeiders. Er was capaciteit voor circa vierhonderd mensen. De kantine is onderverdeeld in twee delen; een deel voor driehonderd en voor honderd personen, dat gebruikt kon worden bij ontvangsten. Op de andere laag was kantoorruimte en een dienstwoning. Het gebouw heeft een constructie van gewapend beton. De gevels zijn grotendeels van glas: helder en gekleurd glas en stroken glazen bouwstenen. Oorspronkelijk was het idee om op het dak een tuin in te richten, waar het personeel tijdens de pauzes gebruik van zou kunnen maken. Het gebouw was het middelpunt van de festiviteiten bij het vijftienjarig bestaan van Progress op 1 december 1961.

Poortgebouw Progress (Müller Thomsen)

In 1994 was het poortgebouw al in gebruik als bedrijfsverzamelgebouw, maar de havenactiviteiten waren nog niet helemaal verdwenen.

Piet Rook

De opzet van het gebouw is vergelijkbaar met het poortgebouw voor Thomsen’s Havenbedrijf aan de Keilehaven van Brinkman en Van den Broek, uit 1943-1948. Maaskant zelf maakte een vergelijkbaar poortgebouw voor D. Burger & Zn. aan de Eemhaven (1962-1967).

Poortgebouw Progress (Müller Thomsen)

De aanvoer van de extra verdieping over de Maas.

Foto uit livestream VORM de toekomst, 16 juni 2020
Poortgebouw Progress (Müller Thomsen)

Plaatsing van de extra verdieping op het monument. De etage rust op vier stalen balken en een betonnen kern.

Foto uit livestream VORM de toekomst, 16 juni 2020

Anno nu

Het gebouw functioneerde jarenlang goed, maar de stukgoedsector bleek een aflopende zaak na de introductie van de container. Vervoer met dozen, kisten, vaten en pallets nam steeds meer af. Stuwadoorsbedrijf Progress werd onderdeel van Müller-Thomsen en later van Internatio Müller.

Vanaf midden jaren zeventig begon Stadsontwikkeling met plannen voor woningbouw aan Jobshaven, Schiehaven en Merwehaven. Door de terugloop van de stukgoedsector besloot Internatio Müller in 1980 tot sluiting van twee van de zeven locaties: de complexen Schiehaven en Lekhaven. 250 werknemers werden ontslagen. De loodsen werden gesloopt (met uitzondering van het meest westelijke deel) en het poortgebouw kwam geïsoleerd te staan. Vanaf midden jaren tachtig werd het in gebruik genomen door kunstenaars en architecten. In 1989 huisvestte het kunstenaarscollectief Kunst en Vaarwerk, tijdschrift De Nieuwe Weelde en de architectenbureaus DJV en Pieter Weeda. Na renovatie kreeg het gebouw de naam De Nieuwe Maaskant en betrok West 8 het gebouw. In 2020 werd het gebouw opnieuw gerenoveerd voor een nieuwe gebruiker, aannemingsmaatschappij Van der Vorm. De Architektenkombinatie Bos Hofman voegde een transparante bouwlaag toe. Deze verdieping werd op spectaculaire wijze op het dak getild. Het gebouw is gemeentelijk monument.

Poortgebouw Progress (Müller Thomsen)
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2021
Poortgebouw Progress (Müller Thomsen)
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2021
Poortgebouw Progress (Müller Thomsen)
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2021
Poortgebouw Progress (Müller Thomsen)
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2021
Poortgebouw Progress (Müller Thomsen)
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2021
Poortgebouw Progress (Müller Thomsen)
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2021
Poortgebouw Progress (Müller Thomsen)
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2021
Architect
H. Maaskant
Periode
1956-1960
Locatie
15, Schiehaven, Rotterdam, 3024, Rotterdam, Zuid-Holland, Nederland
Onderwerpen
Gem. Monumenten
Buurten
West
Gebouwen
Bedrijfsgebouwen