• Artikelen

Opening De Doelen

Op 18 mei 1966 wordt De Doelen geopend. De bekroning van de wederopbouw van de eerste twintig jaar na de oorlog.

Opening De Doelen
Nationaal Archief

Opbouwdag in Rotterdam is vandaag bovenal het feest van De Doelen. Dat is buiten kijf. Maar, niet vergeten mag worden, dat met dit imposante concert- en congresgebouw de binnenstad ook weer een stap dichter bij haar voltooiing is gekomen. De grote sluitstukken die er nog moeten komen, zijn zo langzamerhand op de vingers van een hand te tellen.

Het Vrije Volk 18-5-1966

Opening De Doelen

Ballonnen bij de opening van De Doelen, 18 mei 1966.

Stadsarchief Rotterdam
Opening De Doelen

Affiche voor de opening van De Doelen op 18 mei 1966.

Stadsarchief Rotterdam XVIII-1966-0119

Bekroning

Eind jaren zestig lijkt de Wederopbouw van het Rotterdamse centrum voltooid. Er is geen duidelijk moment hiervoor aan te wijzen, maar er zijn wel enkele ijkpunten die daarvoor in aanmerking komen. De ingebruikname van de metro op 10 februari 1968 bijvoorbeeld. Of 14 december 1968, toen de restauratie van de Laurenskerk was voltooid? Of de huldiging van Feyenoord op de Coolsingel op 7 mei 1970 met meer dan tweehonderdduizend supporters, een feest vergelijkbaar met de bevrijding? Maar er valt ook veel te zeggen voor de opening van de Doelen op 18 mei 1966, Opbouwdag. De bekroning van de wederopbouw van de eerste twintig jaar na de oorlog.

Eind jaren zestig lijkt de Wederopbouw van het Rotterdamse centrum voltooid.
Opening De Doelen
Kris Roderburg, Chris Booms, RCE, 554721, 2010
Opening De Doelen

Het interieur van de entree in 2010.

Kris Roderburg, Chris Booms, RCE, 554699, 2010

Haarscheurtjes

Maar er waren in deze tijd ook al de eerste haarscheurtjes zichtbaar in het wederopbouwoptimisme. In 1968 publiceerde de socioloog prof. Wentholt De Binnenstadsbeleving en Rotterdam: ,,De moderne bouwkunde is hier vreselijk; de stad is onherbergzaam, eentonig, rechthoekig; de stad is verbrokkeld door de aangelegde verkeersaders; het gezelligheidsleven is verdwenen.'' Aan de vooravond van Opbouwdag werd de kritische documentaire Stad zonder hart van Jan Schaper op de televisie vertoond. De Doelen werd door de architectenwereld veelal negatief beoordeeld, bijvoorbeeld door de samenstellers van een Architectuurkaart van Rotterdam uit 1969. De Rotterdamse Doelen is een neoclassicistische marmeren klomp, zielig provinciaal. Bouwkundestudenten Rein Geurtsen en Jean Piret hadden het gebouw niet in hun kaart opgenomen. De mensen vinden het gebouw toch wel en het heeft uit architectonisch oogpunt geen enkele waarde. Daarom hebben we het niet op die Rotterdamse architectuurlijst gezet. Het Vrije Volk 19-12-1969. Architectuurcritici hadden veel moeite met de natuurstenen siergevel die voor de gevel van glas en aluminium was gehangen, temeer daar deze meer verdiepingen suggereerde dan er in werkelijkheid waren. Ook was de opbouw van deze schijngevel niet constructief verantwoord. Het interieur, één continue ruimte waarin de zalen als dozen zijn opgenomen, werd pas later op waarde geschat. Niettemin werd het gebouw door muziekminnend Rotterdam direct gewaardeerd.

De mensen vinden het gebouw toch wel en het heeft uit architectonisch oogpunt geen enkele waarde. Daarom hebben we het niet op die Rotterdamse architectuurlijst gezet. Het Vrije Volk 19-12-1969.
Opening De Doelen

De Grote Zaal van De Doelen.

Archief Kraaijvanger
Opening De Doelen

De Kleine Zaal van De Doelen

Archief Kraaijvanger
Opening De Doelen

De Grote Zaal van De Doelen tijdens een concert.

Archief Kraaijvanger

Goede akoestiek

Op 9 juli 1962 was de eerste paal geslagen voor het gebouw, maar er was al vanaf 1940 gepraat en gestudeerd op een concertzaal ter vervanging van het tijdens het bombardement verwoeste Doelenzaal aan de Coolsingel. Eerst was er sprake van een soort Rockefeller Centre-achtig complex, maar dat was te ambitieus. In 1955 kregen de gebroeders Evert en Herman Kraaijvanger in combinatie met Rein Fledderus de opdracht om een muziek- en congrescentrum te ontwerpen met een grote zaal met 2500 en een kleine zaal met 600 plaatsen. Muziekliefhebber Herman Kraaijvanger was van begin af aan bij de planvorming betrokken. De grote zaal werd vanaf het begin geroemd vanwege de akoestiek, die na de verbouwing nog verbeterd is.

Eerst was er sprake van een soort Rockefeller Centre-achtig complex, maar dat was te ambitieus.
Opening De Doelen

Avondopname van concertgebouw De Doelen. Op de achtergrond: het Bouwcentrum, het Groothandelsgebouw en het Centraal Station. November/december 1972

Ary Groeneveld, Stadsarchief Rotterdam

Jaren van plannen maken zijn nu ten einde, vanavond straalt in een hopelijk verlichte binnenstad De Doelen in volle luister. Ik verwacht dat de bewoners van Rotterdam en omgeving naar dit gebouw hun weg zullen vinden om concerten en andere manifestaties bij te wonen. Na 26 jaar hebben we weer een echt concertgebouw en wij zijn daarmee ook een prachtig congresgebouw rijker geworden. Ik ben er zeker van, dat de Rotterdammers aan dit nieuwe culturele centrum spoedig zullen wennen en er trots: op zullen zijn. Zoals in de tuin van de oude Doelen vele feesten zijn gegeven, verwacht ik dat in en om de nieuwe Doelen het feestelijk hart zal kloppen van het nieuwe Rotterdam," aldus wethouder Nancy Zeelenberg.

Het Vrije Volk 18-5-1966

Opening De Doelen

Het braakliggende Schouwburgplein, in feite het dak van de parkeergarage, mei 1966.

Jan Voets (Anefo) Nationaal Archief 919-1359
Opening De Doelen

Het Schouwburgplein met een gestileerde slang als sierbestrating, ontworpen door stadsarchitect B. Fokkinga, 1967.

Archief Kraaijvanger

Schouwburgplein

Met de bouw van concert- en congresgebouw De Doelen was ook het Schouwburgplein voltooid. In 1947 was de noodschouwburg geopend, een ontwerp van vader en zoon Sutterland, gemetseld met afgebikte bakstenen uit het puin van het bombardement. Onder het Schouwburgplein was een parkeergarage aangelegd, die ook in mei 1966 klaar was. In twee lagen kunnen achthonderd auto’s uit het zicht parkeren; er was aanvankelijk een rechtstreekse verbinding tussen de garage en de Doelen.

Opening De Doelen
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2015

Anno nu

In de loop der tijd zijn gebouw en omgeving danig veranderd. De noodschouwburg werd in 1984 gesloopt en vervangen door nieuwbouw. Het Schouwburgplein werd in 1997 opnieuw ingericht en voorzien van een bioscoopcomplex. De Doelen werd in 2000 aan de Kruispleinzijde uitgebreid met een nieuw congresgedeelte en de Hogeschool voor Muziek en Theater. Het ooit door de architectenwereld bekritiseerde Doelencomplex is in 2016 Rijksmonument geworden. In 2023 heeft het concertgebouw een groen dak met wateropslag gekregen, uiteraard ontworpen door Kraaijvanger Architects.

Opening De Doelen

Het dak van de Doelen is vergroend en heeft een dakterras gekregen.

Platform Wederopbouw Rotterdam, september 2024
Opening De Doelen
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2015
Opening De Doelen
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2015
Opening De Doelen
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2015
Opening De Doelen

De intarsia van Wally Elenbaas voor de ingang van de grote zaal.

Kris Roderburg, Chris Booms, RCE, 554706, 2010
Opening De Doelen
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2015

Meer info over..

Architect
E.H.A. & H.M. Kraaijvanger ism R. Fledderus
Periode
1962-1966
Locatie
Schouwburgplein 50, Rotterdam, Netherlands
Onderwerpen
Algemeen Rijksmonumenten
Gebouwen
Cultuur
Objecten
Schouwburgplein 050 t/m 057 (doorlopende nummering), Kruisplein 042; 044 en Karel Doormanstraat 227; 229