• Artikelen

Lijnbaanflats

Door de opzet van de Lijnbaan met de winkels apart van de woningen is de weg vrij voor een nieuw concept van stedelijk wonen: hoogbouw rond groene hoven.

Lijnbaanflats

De Lijnbaanflats zijn in aanbouw in 1957; de plek voor De Doelen en het Schouwburgplein zijn nog een kale vlakte.

Herbert Behrens (Anefo)/Nationaal Archief 2.24.01.04_0_908-4171

De Lijnbaan, de gedurfde winkelgalerij bij Rotterdams Coolsingel, zal begin 1957 in de schaduw liggen van gigantische woonblokken, waarbij wolkenkrabbers zijn van 40 m hoogte en met 14 woonlagen. In dit uitgebreide wooncomplex met de bouw waarvan 20 millioen gulden is gemoeid, zullen in totaal 847 woningen, 75 winkels en 97 garage-boxen komen. Tussen de woonblokken zijn grote binnenhoven geprojecteerd, z.g. „groenhoven", waarop de kinderen der bewoners naar hartelust kunnen spelen, zonder dat zij iets van het drukke verkeer in de binnenstad hebben te duchten. Zowel grote als kleine gezinnen zullen in dit reusachtige wooncomplex kunnen worden ondergebracht.

De Telegraaf 8 oktober 1954

‘Wolkenkrabbers’ in de stad

Door de opzet van de Lijnbaan met de winkels apart van de woningen is de weg vrij voor een nieuw concept van stedelijk wonen: hoogbouw rond groene hoven. Helemaal nieuw is het concept niet, want kort voor de Tweede Wereldoorlog maakte Jan Wils een plan voor het terrein van de oude Diergaarde met vergelijkbare flatgebouwen in het groen. Maar de combinatie van een winkelcentrum met woningbouw en halfopen hoven is nieuw en ongebruikelijk voor een stadscentrum. In feite is er maar sprake van twee hoven: de Joost Banckertsplaats en de Jan Evertsenplaats. De derde schijfvormige flat staat langs de Kruiskade en dus niet aan een groenhof. Ook de vierde flat van dertien lagen, die pas in 1969 bij de uitbreiding van de Lijnbaan gereed kwam, staat niet aan een hof. Wel grenst deze met de galerijzijde aan de Jan Evertsenplaats. Een vijfde hoogbouwschijf die het Lijnbaanensemble completeert staat enigszins terzijde bij het station: het Stationspostkantoor.

Lijnbaanflats

Zonnende dames op het gazon van de Jan Evertsenplaats, circa 1960, toen roken en hondenpoep nog geen probleem waren.

Stadsarchief Rotterdam 4204-19149

In een tent op het bouwterrein tussen de Karel Doormanstraat en de achterkant van de Lijnbaan joeg ir. C. van Traa, directeur van de Dienst van Stadsontwikkeling, Woensdagmiddag om vier uur de brand in een verse sigaar. Uiterlijk onbewogen luisterde hij naar enkele redevoeringen. Met zijn voeten stevig geplant op de Rotterdamse bodem stond hij zwijgend te midden van stadsbestuurders, leiders van grote bouwbedrijven, directeuren van machtige beleggingsmaatschappijen, architecten, hoofden van gemeentelijke diensten. Dit was zijn dag, de dag waarop de eerste paal de grond inging voor de torenflats rond de Lijnbaan. Door zijn stuwkracht en door een unieke samenwerking tussen beleggers, bouwers, architecten en de gemeentelijke overheid zullen deze monumentale gebouwen over enkele jaren de city een grootsteeds en boeiend aspect verlenen.

Het Vrije Volk 16-06-1955

Lijnbaanflats

Pas eind jaren zestig werd het tweede deel van de Lijnbaan en de Lijnbaanflat aan de Van Oldenbarneveltstraat gebouwd; tot die tijd was hier een parkeerplaats.

Stadsarchief Rotterdam 4204-23995

Hoven

In totaal zijn er 850 woningen gebouwd, in wat heden ten dage nauwelijks nog als hoogbouw wordt gezien. Opdrachtgevers waren pensioenfondsen en beleggers, zoals het Philips beambten Pensioenfonds en levensverzekeringsmaatschappij Olveh.

Zowel rond de groene hoven van de Joost Banckert- en de Jan Evertsenplaats liggen twee gebouwen van dertien en negen verdiepingen haaks op elkaar. Een laagbouw van winkels met twee woonlagen sluit het hof aan de Karel Doormanstraat af. De vierde zijde van het hof is onbebouwd; de hoven zijn er niet alleen voor de bewoners, maar voor alle gebruikers van de binnenstad. De flats aan de Joost Banckertsplaats zijn naar de opdrachtgevers en de reclameletters op het dak Olvehflat en Nillmijflat genoemd. De 13 verdiepingen hoge flat aan het begin van het Lijnbaanensemble op de Kruiskade kreeg de naam City House.

Architect Maaskant was supervisor van de woningbouw, die door verschillende architecten is uitgewerkt. Maaskant ontwierp zelf de Cityflat en de laagbouwblokken langs de Karel Doormanstraat. A. Krijgsman (1902-1986) de twee flats aan de Joost Banckertsplaats en Herman Bakker (1915-1988) de twee flats aan de Jan Evertsenplaats. In de hal van de Olvehflat is een wandschildering van Louis van Roode aangebracht.

Lijnbaanflats

De laagbouwblokken aan de Karel Doormanstraat met winkels op de begane grond. IJssalon Capri is hier al sinds maart 1957 gevestigd.

Stadsarchief Rotterdam 4273-L-2380
Lijnbaanflats

De aparte entree in de Van Ghentstraat van de dokterspraktijken onderin de Olvehflat.

Fotograaf onbekend, schenking Asheville Archives

Ingebouwd bad

De hoogbouw wordt ontsloten door galerijen aan de noord- en oostzijde. Er is een centrale hal met liften en hoofdtrappenhuis aan de ene zijde en een tweede (nood)trappenhuis aan de andere zijde. De liften stoppen halverwege twee etages, wat in de jaren vijftig gebruikelijk was. De woningen boven de winkels aan de Karel Doormanstraat hebben een portiekontsluiting aan de hofkant.

De liften stoppen halverwege twee etages, wat in de jaren vijftig gebruikelijk was.

Er zijn bijna alleen compacte driekamerwoningen; aan de koppen bij de lift en trappenhuizen zijn iets grotere woningen gesitueerd. Voor die tijd waren het luxueuze woningen: “fabriekskeukens en roestvrij stalen aanrechten, huistelefoon, speciale lift voor de vuilnisvaten, centrale mast voor radio en televisie en een badkamer met ingebouwd bad behoren tot de standaardvoorzieningen.” De Cityflat aan de Kruiskade was zelfs nog iets luxer van opzet. De huren waren relatief hoog.

Behalve de winkels op de begane grond van de laagbouwblokken waren er ook winkels in drie van de vier hoge flats. Ook aan de kop van de Olvehflat aan de Joost Banckertsplaats, was een winkelruimte. Verder was deze flat op de eerste verdieping gereserveerd voor dokterspraktijken en had de bekende kapper John Postmus er een kapsalon. Aan de kop van de twee negen verdiepingen hoge flats waren ook winkels.

Lijnbaanflats

De Jan Evertsenplaats is in 1959 nog een kale boel, maar wordt wel goed gebruikt.

Lex de Herder, Stadsarchief Rotterdam 4100_2005-8811
Lijnbaanflats

Flat van Herman Bakker aan de Jan Evertsenplaats met rechts de Van Ghentstraat.

Fototecnische Dienst, Stadsarchief Rotterdam, 1955-1962
Lijnbaanflats

Men keek nog jarenlang uit op de tijdelijke parkeerplaats vanaf de Jan Evertsenplaats.

Fototechnische dienst, Stadsarchief Rotterdam, 1964

In de Olveh-flat, een van de vijf imposante torenflatgebouwen achter de Lijnbaan, die Rotterdam's stadscentrum zo’n allure geven, vindt u thans, vlak naast de ingang Karel Doormanstraat, de vijfde en jongste spruit van John Postmus dameskapsalons-parfumeriën-cosmetica. Het is een leuke moderne kapsalon met op de parterre, door een glazen wand gescheiden van de flathall, een gezellige boutique, waar alles op het gebied van toiletartikelen, cosmetica en parfums te verkrijgen is.

Nieuwe Schiedamsche Courant 18 januari 1958

Lijnbaanflats

De Joost Banckertsplaats met links de Olvehflat en de Nillmijflat, gezien vanonder de luifel bij de Karel Doormanstraat, 1962.

Stadsarchief Rotterdam 4202_IX-1497-00-00-11-03
Lijnbaanflats

Anno nu

Aanvankelijk werden de woningen ook door gezinnen met kinderen bewoond en werd er gespeeld op de groene hoven. Maar de woningen waren relatief klein en hoogbouw werd steeds minder geschikt geacht voor gezinnen met kinderen, die langzaam maar zeker naar de buitenwijken verhuisden. De relatief oude populatie kreeg vanaf eind jaren tachtig een impuls van jonge kinderloze stellen, voor wie de Lijnbaanflats een aantrekkelijke stedelijke woonlocatie vormen. Er zijn kleine aanpassingen aan de entrees, die niet meer openbaar toegankelijk zijn. De flats aan de Joost Banckertsplaats en Jan Evertsenplaats zijn en worden gerenoveerd. Historisch kleuronderzoek is gedaan ten behoeve van de renovatie. Het complex is inmiddels rijksmonument.

Lijnbaanflats

Gerenoveerde en opnieuw geschilderde Lijnbaanflat in 2019

Lijnbaanflats
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2018
Lijnbaanflats
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2018
Lijnbaanflats

Detail balkons van een Lijnbaanflat.

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2018
Lijnbaanflats
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2018
Lijnbaanflats
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2018
Lijnbaanflats

Muurschildering van Louis van Roode

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2018
Lijnbaanflats
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2018
Lijnbaanflats
Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2018