• Artikelen

Industriegebouw Goudsesingel

De architecten Hugh Maaskant en Willem van Tijen realiseerden in het naoorlogse Rotterdam het Industriegebouw op de Goudsesingel in Rotterdam.

Stadsarchief Industriegebouw Exterieur

Het Achterklooster met zicht op het Industriegebouw.

Stadsarchief Rotterdam

Het moet een genoegen zijn in dit lichte, open gebouw te werken. Het blijkt uit de prachtige kronkeltrap boven de hoofdingang, die als een danseres door alle verdiepingen heen omhoogzwiert, uit de ruime cantines, smaakvol afgewerkt en een ruim uitzicht gevend op de omgeving, uit de wijze, waarop het betonskelet gebruikt is om de constructie zelfs voor de leek duidelijk te maken en de brede gaanderijen van de bovenverdieping het effect te verlenen van een wandelgang in een klooster der industrie.

Rein Blijstra in Het Vrije Volk 29-12-1952

Stadsarchief Industriegebouw Tekening

Perspectiefschets van het industriegebouw, 1946.

Rotterdam Bouwt

Maaskant Goudsesingel Aanbouw

Het industriegebouw in aanbouw, september 1949.

24643, K.L.M.

Maaskant en Van Tijen

De architecten Hugh Maaskant en Willem van Tijen realiseerden in het naoorlogse Rotterdam kort na elkaar een drietal verzamelgebouwen voor de industrie: aan de Oostzeedijk (1947), de Goudsesingel (1951) en het bekende Groothandelsgebouw aan het Weena (1953). Later zou Maaskant nog het Verzamelgebouw Zuidplein bouwen. Maaskant is ook de hoofdontwerper van het Groothandelsgebouw; in de architectuur van de twee industriegebouwen is de hand van Van Tijen nog zichtbaar:

0 a industriegebouw 1987 rook web

Het industriegebouw aan de Oostzeedijk werd als eerste in 1947 gebouwd. Tegenwoordig huist het Student Hotel in het gladgestreken gebouw.

Piet Rook, 1987

“Dit is wel het laatste gebouw, waar Maaskant en ik nog belangrijk aan samenwerkten. In het ontwerp van het groothandelsgebouw had ik geen aandeel, al hebben wij er nog wel over gepraat.”

W. van Tijen in Een boekenkast opgeruimd, 1970

Goudse Singel

Het industriegebouw in aanbouw in 1949.

De Maasstad, jaargang 7, nummer 8

Maaskant Goudsesingel Exterieur

Het industriegebouw in de afbouwfase, december 1950.

Stadsarchief Rotterdam GW-4695

Industriestichting Rotterdam

Opdrachtgever voor de industriegebouwen was de Industriestichting Rotterdam, een initiatief van de Kamer van Koophandel, opgericht in 1940. Er was na de oorlog veel behoefte aan praktische kantoor- en bedrijfsruimte. Maar het idee voor collectieve bedrijfshuisvesting was al ouder en vooral in Amerika al toegepast. Van Tijen en Maaskant hadden in 1939 al eens in opdracht van de bank Mees & Zonen een verzamelgebouw ontworpen, waar de bedrijven uit de te saneren krottenwijk achter de Goudsesingel konden worden gehuisvest. In 1941 kregen zij van de Industriestichting Rotterdam, de opdracht voor een industriegebouw aan de Oostzeedijk. Het gebouw was opgebouwd uit vijf delen, die gefaseerd werden gebouwd. Tijdens de bezetting werden de twee westelijke delen gerealiseerd; in 1946 werd de bouw pas weer voortgezet. Het gebouw is in de jaren tachtig ingrijpend gemoderniseerd en huisvest sinds 2012 het Student Hotel. Het Industriegebouw Goudsesingel staat er na een recente opknapbeurt weer bij zoals in 1951.

Er was na de oorlog veel behoefte aan praktische kantoor- en bedrijfsruimte. Maar het idee voor collectieve bedrijfshuisvesting was al ouder en vooral in Amerika al toegepast.
Nai Industriegebouw Exterieur

Het industriegebouw gereed, 1951.

Archief Jan van der Weerd, Dordrecht

Stadsarchief Industriegebouw Expeditiehof

Expeditiestraat door het gebouw.

Stadsarchief Rotterdam L-384

Expeditiestraat

Het Industriegebouw is 110 meter lang en bevat 20.000 vierkante meter verhuurbaar oppervlak. Het gebouw heeft globaal een U-vormige opzet met drie hoge representatieve gevels. De U wordt aan het Achterklooster afgesloten door vijf lage hallen. Het gebouw wordt doorsneden door een expeditiestraat parallel aan de Goudsesingel. Oorspronkelijk bevonden zich op de begane grond showrooms en winkelruimte en op de vier verdiepingen erboven lagen de bedrijfsruimtes. Onder de kap bevonden zich de personeels- en directiekantine, vergaderruimtes en een viertal woningen. De hoofdentree ligt aan de Goudsesingel. Via galerijen aan de achterzijde zijn alle ruimtes bereikbaar.

Oorspronkelijk bevonden zich op de begane grond showrooms en winkelruimte en op de vier verdiepingen erboven lagen de bedrijfsruimtes.
Maaskant Goudsesingel Trap

Trap in de entreehal.

Archief Jan van der Weerd, Dordrecht

Stadsarchief Industriegebouw Kantine

De gezamenlijke kantine op de bovenste verdieping.

Stadsarchief Rotterdam GW-522

‘Shake-hands’

De architectonische vormgeving is karakteristiek voor de periode kort na de oorlog, met name voor Van Tijen. Deze had tijdens de oorlogsjaren geprobeerd de rivaliserende kampen van de traditionalisten van de Delftsche School en de modernen van het Nieuwe Bouwen tot elkaar te brengen. Met zijn ‘shake-hands’-gedachte beoogde Van Tijen een huwelijk tussen baksteen en beton, wat hier goed zichtbaar is. Het gebouw heeft een betonskelet dat ook zichtbaar is in de gevels. De gevels zijn een combinatie van baksteen, glasvlakken in stalen kozijnen en betonelementen. Vooral bij de dakverdieping is het beton decoratief toegepast. De bekende architectuurcriticus Rein Blijstra had nogal wat kritiek op een aantal decoratieve elementen en niet-functionele oplossingen, maar was toch enthousiast over het gebouw:

(…) het is bijzonder verzorgd, misschien iets te veel naar het “mooie", grenzend aan de kunstnijverheid, gedrongen, maar juist nog voldoende ingehouden om ons elke keer weer volledig te bekoren.

Maar wat ons het meest pakt is die onbeschrijfelijke sfeer van door allen aanvaard werk. De arbeidsplaats is geen vijandige plek, waar men zijn brood verdient om in de luttele vrije uren werkelijk te leven, zij vormt een onderdeel van dat leven, omdat het aangenaam is er te verblijven.

Het Vrije Volk 29-12-1952

Industriegebouw

De karakteristieke laagbouw aan de achterzijde van het Industriegebouw in 1964.

AD: Archief Het Vrije Volk

Collectieve huisvesting

Het idee van collectieve huisvesting is in het naoorlogse Rotterdam niet alleen voor bedrijven toegepast. De Lijnbaan is een voorbeeld van collectieve winkelhuisvesting dat veel navolging heeft gekregen. De concentratie van schoolgebouwen in het Technikon, eveneens een ontwerp van Maaskant, was minder succesvol. Verzamelgebouwen waren niet alleen handig voor het gemeenschappelijk gebruik van vergaderruimtes, kantines, entree, portier en beveiliging. Deze faciliteiten waren ook beter en goedkoper. Verder kregen de bedrijven in een gemeenschappelijk gebouw een betere uitstraling en was de hoeveelheid bedrijfsruimte flexibel. Voor veel ondernemers was een eigen nieuw gebouw ook onbetaalbaar.

Verzamelgebouwen waren niet alleen handig voor het gemeenschappelijk gebruik van vergaderruimtes, kantines, entree, portier en beveiliging. Deze faciliteiten waren ook beter en goedkoper.
Industriegebouw Goudsesingel 12

Ingang van de laagbouw van Het Industriegebouw

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2018

Anno nu

Het Industriegebouw is net als het Groothandelsgebouw sinds 1991 rijksmonument. Het gebouw is tussen 2007 en 2010 door Architectenbureau Van Rassel gerenoveerd. Een deel van het gebouw werd gebruikt door woningcorporatie Vestia maar in 2015 verkocht aan Rotterdamse investeerders. Het rijksmonument van 22.000 m2 stond toen praktisch leeg en had duidelijk een opknapbeurt nodig. De investeerders besloten om het icoon van de Rotterdamse wederopbouw in zijn oorspronkelijke staat en functie terug te brengen. In 2017 was Het Industriegebouw het centrum van activiteiten tijdens Opbouwdag. Sinds het einde van dat jaar is het gebouw weer praktisch vol met een verscheidenheid aan bedrijven zoals Maaskant het Van Tijen het bedoeld hadden. Met de komst van architectenbureau MVRDV in de laagbouw aan het binnenhof is de architectonische waarde van het pand als het ware bezegeld.

Industriegebouw Goudsesingel 8

Binnenhof vanaf balkon in Het Industriegebouw.

Marlies Lageweg, Platform Wederopbouw Rotterdam, 2016

Industriegebouw Goudsesingel 5
Industriegebouw Goudsesingel 11
Industriegebouw Goudsesingel 4
Industriegebouw Goudsesingel 7
Industriegebouw Goudsesingel 10
Industriegebouw Goudsesingel 9
Prev
Next
Architect
Maaskant & Van Tijen
Periode
1941-1951
Locatie
Goudsesingel 52-214, Rotterdam, Netherlands
Onderwerpen
Gebouwen Rijksmonumenten
Buurten
Hoogkwartier
Gebouwen
Bedrijfsgebouwen
Objecten
Goudsesingel 052 t/m 214 (even), Goudsewagenstraat 005 en Kipstraat 012; 016