Industriegebouw Goudsesingel

De architecten Hugh Maaskant en Willem van Tijen realiseerden in het naoorlogse Rotterdam kort na elkaar een drietal verzamelgebouwen voor de industrie: aan de Oostzeedijk (1947), de Goudsesingel (1951) en het bekende Groothandelsgebouw aan het Weena (1953). Later zou Maaskant nog het Verzamelgebouw Zuidplein bouwen. Maaskant is ook de hoofdontwerper van het Groothandelsgebouw; in de architectuur van de twee industriegebouwen is de hand van Van Tijen nog zichtbaar:

Opdrachtgever voor de industriegebouwen was de Industriestichting Rotterdam, een initiatief van de Kamer van Koophandel, opgericht in 1940. Er was na de oorlog veel behoefte aan praktische kantoor- en bedrijfsruimte. Maar het idee voor collectieve bedrijfshuisvesting was al ouder en vooral in Amerika al toegepast. Van Tijen en Maaskant hadden in 1939 al eens in opdracht van de bank Mees & Zonen een verzamelgebouw ontworpen, waar de bedrijven uit de te saneren krottenwijk achter de Goudsesingel konden worden gehuisvest. In 1941 kregen zij van de Industriestichting Rotterdam, de opdracht voor een industriegebouw aan de Oostzeedijk. Het gebouw was opgebouwd uit vijf delen, die gefaseerd werden gebouwd. Tijdens de bezetting werden de twee westelijke delen gerealiseerd; in 1946 werd de bouw pas weer voortgezet. Het gebouw is in de jaren tachtig ingrijpend gemoderniseerd en huisvest sinds 2012 het Student Hotel. Het Industriegebouw Goudsesingel staat er na een recente opknapbeurt weer bij zoals in 1951.

Er was na de oorlog veel behoefte aan praktische kantoor- en bedrijfsruimte. Maar het idee voor collectieve bedrijfshuisvesting was al ouder en vooral in Amerika al toegepast.

Het Industriegebouw is 110 meter lang en bevat 20.000 vierkante meter verhuurbaar oppervlak. Het gebouw heeft globaal een U-vormige opzet met drie hoge representatieve gevels. De U wordt aan het Achterklooster afgesloten door vijf lage hallen. Het gebouw wordt doorsneden door een expeditiestraat parallel aan de Goudsesingel. Oorspronkelijk bevonden zich op de begane grond showrooms en winkelruimte en op de vier verdiepingen erboven lagen de bedrijfsruimtes. Onder de kap bevonden zich de personeels- en directiekantine, vergaderruimtes en een viertal woningen. De hoofdentree ligt aan de Goudsesingel. Via galerijen aan de achterzijde zijn alle ruimtes bereikbaar.

Oorspronkelijk bevonden zich op de begane grond showrooms en winkelruimte en op de vier verdiepingen erboven lagen de bedrijfsruimtes.

De architectonische vormgeving is karakteristiek voor de periode kort na de oorlog, met name voor Van Tijen. Deze had tijdens de oorlogsjaren geprobeerd de rivaliserende kampen van de traditionalisten van de Delftsche School en de modernen van het Nieuwe Bouwen tot elkaar te brengen. Met zijn ‘shake-hands’-gedachte beoogde Van Tijen een huwelijk tussen baksteen en beton, wat hier goed zichtbaar is. Het gebouw heeft een betonskelet dat ook zichtbaar is in de gevels. De gevels zijn een combinatie van baksteen, glasvlakken in stalen kozijnen en betonelementen. Vooral bij de dakverdieping is het beton decoratief toegepast. De bekende architectuurcriticus Rein Blijstra had nogal wat kritiek op een aantal decoratieve elementen en niet-functionele oplossingen, maar was toch enthousiast over het gebouw:

Het idee van collectieve huisvesting is in het naoorlogse Rotterdam niet alleen voor bedrijven toegepast. De Lijnbaan is een voorbeeld van collectieve winkelhuisvesting dat veel navolging heeft gekregen. De concentratie van schoolgebouwen in het Technikon, eveneens een ontwerp van Maaskant, was minder succesvol. Verzamelgebouwen waren niet alleen handig voor het gemeenschappelijk gebruik van vergaderruimtes, kantines, entree, portier en beveiliging. Deze faciliteiten waren ook beter en goedkoper. Verder kregen de bedrijven in een gemeenschappelijk gebouw een betere uitstraling en was de hoeveelheid bedrijfsruimte flexibel. Voor veel ondernemers was een eigen nieuw gebouw ook onbetaalbaar.

Verzamelgebouwen waren niet alleen handig voor het gemeenschappelijk gebruik van vergaderruimtes, kantines, entree, portier en beveiliging. Deze faciliteiten waren ook beter en goedkoper.

Het Industriegebouw is net als het Groothandelsgebouw sinds 1991 rijksmonument. Het gebouw is tussen 2007 en 2010 door Architectenbureau Van Rassel gerenoveerd. Een deel van het gebouw werd gebruikt door woningcorporatie Vestia maar in 2015 verkocht aan Rotterdamse investeerders. Het rijksmonument van 22.000 m2 stond toen praktisch leeg en had duidelijk een opknapbeurt nodig. De investeerders besloten om het icoon van de Rotterdamse wederopbouw in zijn oorspronkelijke staat en functie terug te brengen. In 2017 was Het Industriegebouw het centrum van activiteiten tijdens Opbouwdag. Sinds het einde van dat jaar is het gebouw weer praktisch vol met een verscheidenheid aan bedrijven zoals Maaskant het Van Tijen het bedoeld hadden. Met de komst van architectenbureau MVRDV in de laagbouw aan het binnenhof is de architectonische waarde van het pand als het ware bezegeld.