Grotiushuis en Westblaak I

Architect Herman Bakker heeft de gehele noordelijke gevelwand van de Westblaak tussen Coolsingel en Karel Doormanstraat ontworpen. Eerst kwam in 1960 een kantoorgebouw voor de Algemeene Friesche Levensverzekering Mij. en De Groot-Noordhollandsche van 1845 gereed: Westblaak I. Daarna volgde Westblaak II, het zogenaamde Grotiushuis. Beide gebouwen werden ontwikkeld door Wereldhaven NV, één van de vaste opdrachtgevers van Bakker. Later realiseerde hij ook nog een kantoorgebouw voor Levensverzekering Maatschappij Noord Braband op Westblaak 69 en het gebouw voor de Nederlandse Dagbladunie aan de overkant, Westblaak 180.

Het gebouw Westblaak I bestond uit twee delen: een kubusachtig bouwdeel op de hoek van de Coolsingel, dat aansloot op het -inmiddels gesloopte- gebouw van het Rotterdamsch Nieuwsblad. Verder een langgerekt bouwblok langs de Westblaak. Beide delen waren gescheiden door een glazen trappenhuis en leken te zweven op een onderbouw van glas. Het bouwdeel op de hoek had vierkante ramen als gaten in een met natuursteen beklede gevel; het langgerekte bouwdeel had strookramen. Bij een renovatie is het gebouw volledig ingepakt in een nieuwe aluminium gevel en is van de oorspronkelijke opzet niets meer te zien.

Westblaak II, tegenwoordig meestal het Grotiushuis genoemd, is honderd meter lang en bevat 7000 vierkante meter kantoorruimte in zes verdiepingen op een onderlaag van winkels. Er zijn vijf reguliere kantoorverdiepingen en één terugliggende dakopbouw. Het gebouw vormt één bouwblok met het winkelpand van Van Reeuwijk, de huidige Mediamarkt. Dit was kort na de oorlog gebouwd, toen de plannen voor de doorbraak van de Westblaak nog niet concreet waren. De Westblaak is als verbinding tussen de Blaak en de Rochussenstraat door het bestaande stratenpatroon gesneden, waarbij het gebouw van Van Reeuwijk aan de achterzijde bijna tot de Westblaak reikte; hier is nog maar 3,60 meter over. Daardoor heeft het Grotiushuis tot halverwege een wigvormige plattegrond. Vervolgens heeft het een diepte van 13 meter. In de smalle punt bevindt zich een trappenhuis. En er is op de eerste etage een glazen uitbouw gemaakt om het volume van de hoekwinkel te vergroten.

Van Traa had in het Basisplan al een duidelijk profiel voor ogen voor de grootstedelijke kantoor-, winkel- en verkeersboulevards zoals de Westblaak. ‘Typerend is de verticale driedeling van een glazen pui op de begane grond, een hoofdlichaam van een telbaar aantal verdiepingen, en een teruggelegen dakverdieping als bekroning. Deze moderne variant op een in wezen klassieke verticale geleding is ook in de gebouwen van Bakker te zien.’ Aldus Frank Kaufmann in 50 jaar Bakker, verleden, heden en toekomst (ongepubliceerd manuscript).

In de sterk horizontaal gelede, vrijwel geheel glazen gevel zijn de individuele, verticale tuimelramen nog herkenbaar. De vloerbanden, stijlen en zijmuren zijn bekleed met Franse kalksteen (Peuron). De hoofdentree ligt asymmetrisch in het blok, maar vormt wel een symmetrische opzet met de poort naar de expeditiehof. Begane grond en entresol zijn geheel van glas; de entresol ligt terug ten opzichte van de etalages. Om de hoek in het Keerweer staat nog een lager bouwdeel met een winkel op de begane grond en erboven vier woningen.

Westblaak I is volledig ingepakt in een gevel met aluminium borstweringen. Alleen in de entreehal op de hoek met vrijstaande monumentale wenteltrap en in de winkeltjes om de hoek aan het Keerweer is iets van de allure van het originele gebouw te zien. Er zijn plannen de hoek van de Coolsingel en Westblaak volledig te slopen en hier een nieuw hoog gebouw te zetten. Westblaak II is gemeentelijk monument en nog in grote lijnen gaaf. Het is in gebruik als verhuurkantoor. In de loop der tijd heeft het aardig wat architectenbureaus gehuisvest zoals BGSV stedenbouw en landschap, Güller Güller Architecture Urbanism, Studio Hartzema en De Zwarte Hond vanaf 2021.