• Artikelen

Grenzen bestaan niet voor de Schotse dominee

De Schotse dominee Derek Lawson, predikt en woont sinds 2016 in de Schotse Kerk in het Baankwartier.

Derek Lawson4

Verborgen huis

Een beetje verscholen, aan een klein plein met een boom en perkje ligt een bakstenen huis, de residentie van het echtpaar Lawson. Terwijl je aanbelt heb je nauwelijks in de gaten dat het een kerk met domineeswoning betreft. Toch heeft deze woning meer dan twintig jaar leeg gestaan. Pas toen Derek Lawson in 2016 dominee van de Schotse Kerk in Rotterdam werd, trokken hij, zijn vrouw Moira en hun hond in de ‘Manse’. Als Derek de deur opent zegt hij in een stevig Schots accent: “Welcome, please enter.”

Schotse Kerk huis

De domineeswoning van de Schotse Kerk aan de Schiedamsevest.

Van advocaat tot dominee

In de kleine studeerkamer direct aan de linkerhand, vertelt Derek zijn verhaal. Na 25 jaar advocaat te zijn geweest besloot hij dat het tijd werd voor iets heel anders. Derek volgde de opleiding tot dominee bij ‘the Church of Scotland’ en deed vervolgens dit werk tot zijn pensioen in 2011. Hij verhuisde naar het platteland in Frankrijk om te genieten van zijn welverdiende pensioen. Af en toe hield hij gelegenheidsdiensten ergens op de wereld. Zo ook in Rotterdam in 2014. Zijn eerste kennismaking met de stad was prettig. “We voelden ons meteen thuis.” geeft Derek aan. Hij denkt dat het ligt aan de variëteit in architectuur, omdat in het centrum letterlijk alles opnieuw gebouwd moest worden. En dat het leek alsof iedereen! Engels sprak. Toen in 2016 de vacature voor Minister of Rotterdam lange tijd openstond deed de kerk een beroep op hem. Het echtpaar besloot hun huis in Frankrijk voorlopig vaarwel te zeggen en verhuisden naar de domineeswoning in Rotterdam. Hij lacht: “Iedereen spreekt inderdaad Engels. Nu ben ik de enige die geen Nederlands spreekt.”

We voelden ons meteen thuis in Rotterdam.
Derek Lawson1

Derek Lawson in de kerkzaal. Rechts naast het orgel hangt een kruis bestaande uit alle nationale vlaggen van de kerkleden.

30 nationaliteiten

De variëteit in de Rotterdamse architectuur is even groot als de verschillende culturen in het kerkgenootschap. Meer dan 30 nationaliteiten zijn lid. Op zondag bezoeken veel studenten en toeristen de dienst. “Totaal verschillend van de gemeenschappen in Schotland. Die groepen zijn vrij homogeen en bestaan vooral uit Schotten. De internationale groep in Rotterdam zorgt voor veel diversiteit.” Derek merkt wel dat mensen met dezelfde achtergrond elkaar opzoeken. “Maar, ik moedig ze aan om hun verhalen met anderen te delen. Ze hebben elkaar altijd iets te bieden.” Naast de culturele verschillen signaleert Derek ook verschil in geloofsopvatting. Communie doen voor kinderen werd bijvoorbeeld niet door alle kerkleden gewaardeerd. Derek heeft toen veel gepraat, geluisterd en de verschillende opvattingen uitgelegd waarna de leden tot een overeenstemming kwamen. Hij glimlacht en eindigt ferm: “We moeten de wil hebben om te accepteren dat we verschillen.”

We moeten de wil hebben om te accepteren dat we verschillen.
Schotse Kerk eerste paal pipers Edinburg

Festiviteit rondom eerste paal Schotse Kerk met doedelzakspelers uit Edinburg. Uitzicht op de Schiedamsesingel.

31 juli 1951, collectie Schotse Kerk

Schotse Kerk bouw D Lawson

De bouwkeet met daarvoor de aannemersfamilie Gerritse.

Collectie Schotse Kerk

Schots Nederlandse handel

Derek laat een boekje over de historie van de Schotse kerk in Rotterdam zien. Deze geschiedenis gaat meer dan 375 jaar terug, dankzij een belangrijke gebeurtenis die reeds in 1444 plaatsvond. Mary Stuart uit Schotland trouwde met Wolfert VI van Borselen, stadhouder van Holland. Schotse zeelieden en handelaren kregen privileges van Van Borselen waardoor er een levendige handel met Rotterdam ontstond. “Veel dijken zijn door Schotten gebouwd.” merkt Derek op. Een paar eeuwen later, toen in Engeland religieuze vervolgingen plaats vonden, vluchtten vele Britse en Schotse protestanten naar Nederland. Zo makkelijk als je toentertijd in het buitenland kon gaan wonen, zo lastig is het vandaag de dag met de Brexit. Derek en zijn vrouw weten niet of ze hier kunnen blijven. Ze willen na Derek zijn definitieve pensioen het liefst weer in Frankrijk wonen, maar zijn immer nog Engels staatsburger met een verblijfplaats in Nederland. Derek heft zijn handen ten hemel: “Het is ongelofelijk gecompliceerd!” Ze wachten in spanning alle Brexit-afspraken af.

Veel dijken zijn door Schotten gebouwd.

Rumoerige nachten

Misschien kan Derek definitief in Rotterdam blijven? Op zich geen slecht idee geeft Derek aan. “De positieve kant van het huis is de locatie. Dicht bij de winkels en openbaar vervoer. Maar de negatieve kant van dit huis is ook de locatie.” Glimlachend legt Derek uit wat hij bedoelt: “We hebben regelmatig graffiti op de muren, wat duur is om te verwijderen. En de nachten kunnen erg rumoerig zijn.” Hij vertelt over het tien minuten durende vuurwerk dat afgelopen nacht afgestoken werd. “Onze hond was totaal in paniek.” Voor hun rust en niet te vergeten, beter weer zullen de Lawsons in Frankrijk beter af zijn. Tot die tijd, genieten ze van het fijne huis. De woning beschikt over gemiddeld grote kamers met ingebouwde kasten, een keuken die vanuit de gang en woonkamer te bereiken is en vier slaapkamers met een badkamer op de eerste verdieping. “Als ik de indeling had mogen doen, zou ik drie slaapkamers en twee badkamers getekend hebben. Al denk ik dat het voor Nederlandse begrippen en voor die tijd een luxe woning was. Maar niet vergeleken met Schotse domineeswoningen.” Derek steekt zijn armen uit, “Die huizen waren vaak enorm, echt enorm groot!” Deze woning past qua schaal goed bij de kerk. En heel handig, Derek kan binnendoor de kerk bereiken. Hij staat op om de indoorroute te tonen.

De positieve kant van het huis is de locatie. De negatieve kant van dit huis is ook de locatie.
Schotse-Kerk5

De trappartij leidt naar de kerkzaal.

Schotse-Kerk6

Een blik op de glas-in-lood voorstellingen vanuit de kerkzaal.

Kerkzaal in de lucht

Op de begane grond ligt de Lage Hal. Derek lacht: “Ik heb nooit begrepen waarom ze dit de lage hal noemen, er is maar één hal. De kerkzaal boven is duidelijk geen hal volgens de dominee. ”De vloer van de hal heeft een lichte trapsgewijze helling waar je stoelen op kan plaatsen voor het podium. “Het moet vast heel modern geweest zijn in 1954 maar het is nu wat gedateerd.” De hal wordt gebruikt voor meerdere doeleinden; stemlokaal, vergaderingen, buurtbijeenkomsten of feesten. De entree van de kerk is vrij laag maar licht en volop versierd met Schotse kruizen voor de ramen, in het houtsnijwerk op de deurposten en als schildering op de pilaren. De marmeren trap met zijn typisch jarenvijftig balustrade van smalle stalen spijlen met houten leuningen leidt de kerkganger langs de religieuze glas-in-loodramen naar de kerkzaal. Derek geeft aan dat het een ongebruikelijke lay-out is om de kerkzaal boven en de hal beneden te bouwen.

Al denk ik dat het voor Nederlandse begrippen en voor die tijd een luxe woning was. Maar niet vergeleken met Schotse domineeswoningen. Die waren vaak enorm groot.
Derek Lawson2

Sauna of stoomschip?

De zaal zelf is redelijk hoog en heeft vele ramen die de ruimte laten baden in licht. Een prettige ruimte die warm aanvoelt. Derek zucht: “Temperatuurregeling is lastig in dit gebouw. In de winter kost het veel om alles te verwarmen want we hebben geen isolatie. “We gebruiken stadsverwarming en de kelder waar de buizen binnenkomen lijkt wel de stoomcabine van een stoomschip!” Een grote lach verschijnt op Dereks gezicht. “En in de zomer kan het ongelofelijk warm zijn. Op een paar kleine raampjes na kunnen we niet ventileren.” Met gemiddeld 100 tot 150 mensen tijdens een dienst kan het dus behoorlijk benauwd worden. Derek vermoedt dat de grote ramen niet open kunnen in verband met mogelijk geluidsoverlast voor de omliggende huizen. Wat in het geval van de Congoleze kerk, die de ruimte ook op zondag gebruiken, een effectieve maatregel is geweest. “Waar in de bijbel hebben zij gelezen dat God doof is? Ze versterken alles!” grapt Derek.

In de zomer kan het ongelofelijk warm zijn. Op een paar kleine raampjes na kunnen we niet ventileren. Vermoedelijk een maatregel tegen mogelijke geluidsoverlast.

Vluchtelingen in het kosterhuis

De Schotse kerk blijkt meer dan een gebouw voor Schotse kerkgangers alleen. Het kosterhuis, achter de kerk, heeft als vluchtelingenopvang gediend. “Zo’n zes mensen hebben daar jaren gewoond. De accommodatie was heel basic maar het liep prima. Tot de gemeente op een gegeven moment de opvang niet meer tolereerde.” Het gebouw heeft het afgelopen jaar gefungeerd als distributiepunt voor de voedselbank en meerdere kleinere kerkgenootschappen houden diensten in de Schotse Kerk. In de geschiedenis van het gebouw zijn inmiddels vele verschillende nationaliteiten en gemeenschappen over de drempel gestapt of het nu voor onderdak was of om een verhaal te delen. Het past bij het imago van de kerk. Zoals Derek zou zeggen: “Welcome, please enter!”

Het verhaal van
Derek Lawson
Periode
1949-
Onderwerpen
Verhalen
Buurten
Baankwartier
Gebouwen
Kerken