Gemaal Parksluizen

Midden jaren zestig zijn er concrete plannen de Poldervaart, een in 1280 gegraven kanaal dat de Schie met de Nieuwe Maas verbindt, te dempen. Het kanaal is toen ten dele gedempt en vanaf 2010 weer grotendeels in ere hersteld als recreatieve route. Het gemaal in de Coolhaven verving een gemaal in Vlaardingen. Het technische gedeelte van het gemaal is ontworpen door ingenieursbureau Dwars, Heederik & Verheij. Stork-Hengelo leverde de mechanische installaties.

Voor de architectuur werd Joost van der Grinten (1927-2017) ingeschakeld, die in 1954 de Prix de Rome had gewonnen. Deze vormde in 1970 met Leo Heijdenrijk en Louis Manche het bureau Environmental Design. Een bureau dat vooral in de jaren zeventig actief was en zich, zoals de naam al suggereert, niet alleen richtte op architectuur maar ook op stads- en kantoorwijken of verkeersknooppunten die samen de menselijke woon- en leefomgeving bepalen. Het gemaal is ontworpen en gerealiseerd op het grensvlak van de wederopbouwperiode. Het gebruik van onbewerkt gewapend beton sluit aan bij de architectuurstroming brutalisme.

Het gebouw moest het zicht op de wachtende schepen in de Coolhaven voor het personeel van de Parksluizen zo min mogelijk hinderen. Daaruit kwam de ronde vorm voort. De zuig- en persleidingen moesten zo vloeiend mogelijk verlopen. Het aanzuigkanaal en het kanaal voor vrije lozing zijn gecombineerd en aangelegd op de plek waar eerder een open koker uitkwam. Verder moest er een woning voor het bedienend personeel bij komen, die in een apart langwerpig bouwdeel is gesitueerd.

Het gemaal mocht geen geluidshinder geven aan de omgeving. Hiervoor werden de wanden met een constructie van 15 centimeter gewapend beton, 5 centimeter spouw en een eensteens kalkzandsteen wand bekleed met een geluidsabsorberende spuit-asbestlaag van 2,5 centimeter. Direct buiten het gemaal was vrijwel geen motorgeruis te horen. Het ruwe, geprofileerde betonnen oppervlak, waarin het bekistingshout zich aftekent, werd door veel architecten als bijzonder esthetisch gezien. Ook de woning heeft een gevel van gewapend beton, 12 centimeter dikke geprefabriceerde platen. De woning rust op een betonnen kokerbalk, zodat de persleiding eronder voor onderhoud en reparaties gemakkelijk bereikbaar is. Door het gescheiden houden van de fundering van woning en gemaal is er in de woning geen enkel motorgeluid of -trilling waarneembaar.

9 april 1968 werd het gemaal officieel geopend. Toen werd ook het kleurig gevelreliëf met het wapen van Delfland naar ontwerp van Nico Witteman (1900-1982) onthuld.

Het gemaal ligt nog steeds tamelijk onopvallend aan de Coolhaven. De directe omgeving is inmiddels ingrijpend veranderd door de transformaties van kantoorgebouwen, de horeca in de Machinist en de woonwijk Little C. Direct naast het gemaal en De Machinist verrijst vanaf 2022 een vijftig meter hoog woongebouw, 'Coolbase' van VMX-architecten en ontwikkelaar FSD, dat in 2024 klaar moet zijn.