• Artikelen

Een internationaal Concours Hippique in Rotterdam

Het Concours Hippique International Officiel (CHIO) is het enige Nederlandse hippische evenement met vijf sterren springen én dressuur, een internationaal topsportevenement. Het initiatief van ondernemer Job Dura (1904-1975) begint in het wederopbouwjaar 1948.

Een internationaal Concours Hippique in Rotterdam

Het CHIO in 1962.

Ary Groeneveld, Stadsarchief Rotterdam

Tijdens de Duitse bezetting kwam de wederopbouw van het verwoeste Rotterdam niet van de grond. Er kon nauwelijks worden gebouwd. Maar na de bevrijding werd in hoog tempo aan de wederopbouw van kale stad en haven gewerkt. Rotterdams ondernemer en bouwer Job Dura (1904-1975) vond dat het naoorlogse Rotterdam een evenement van internationale allure kon gebruiken en zei tegen de toenmalige directeur van de Rotterdamsche Manège Adolf Klebe: “Klebe, zullen we een internationaal concours beginnen?” En zo werd, nog voor de grootse Rotterdamse manifestatie Ahoy’ (1950) plaatsvond, in 1948 het allereerste internationale hippisch concours georganiseerd. Het concours in het Kralingse Bos is het oudste topsportevenement van Rotterdam.

Een internationaal Concours Hippique in Rotterdam

Affiche van het eerste CHIO in 1948.

Collectie CHIO
Een internationaal Concours Hippique in Rotterdam

De oprichter van het CHIO, aannemer Job Dura op zijn paard.

Collectie CHIO, 1955

Concours Hippique International Officiel

Tegenwoordig is het Concours Hippique International Officiel, beter bekend onder de naam CHIO, uitgegroeid tot het enige Nederlandse hippische evenement met vijf sterren springen én dressuur. De organisatie zet zich met een aantal maatschappelijke programma’s ook in voor de Rotterdamse samenleving. De aannemersfamilie Dura  is nog steeds verbonden aan het CHIO Rotterdam; kleinzoon van de aanstichter, eveneens Job Dura genaamd (1963) trad in 2012 toe tot het bestuur. 

Het CHIO in het Kralingse Bos is het oudste topsportevenement van Rotterdam

Een internationaal Concours Hippique in Rotterdam

Tekening van de manege aan de Oude Binnenweg.

John Linse, Stadsarchief Rotterdam, 1889
Een internationaal Concours Hippique in Rotterdam

Interieur van de Rotterdamse Manège aan de Oude Binnenweg.

Stadsarchief Rotterdam, 1905

De Rotterdamsche Manège

Het CHIO wordt gehouden op de Rotterdamsche Manège, een vereniging met een langere historie. Rond 1830 heerste de overtuiging dat paardrijders het vaderland van dienst konden zijn in de dreigende oorlog met België. Dit was voldoende reden om een manege aan de Binnenweg te stichten. In 1837 werd een Sociëteit opgericht met als doel inkomsten te genereren en daarmee het oude complex op te knappen. Bij de oprichting telt de Sociëteit 117 leden en bedraagt de contributie ƒ5,- per jaar. Al twee jaar later werd een nieuw gebouw geopend met twee stallen voor 17 en 12 paarden. De reglementen zijn streng, zo betaalt men 5½ stuiver voor het rijden zonder handschoenen en ‘aan de stalknechts is het rooken verboden, ook mogen zij geen fooien, van welken aard ook, aannemen.’ Ook opgenomen in het reglement is het gedrag van de paarden: ‘De instructeur moet de noodige paarden op stal hebben en daarvoor behoorlijk zorgen. De paarden mogen niet van kwade aart, koppig of struikelend zijn, maar van zessen klaar, mak en trouw.’

Een internationaal Concours Hippique in Rotterdam

Interieur Rotterdamse Manège aan de Oude Binnenweg in 1899.

Stadsarchief Rotterdam, 1899

Ouderwetse voorzieningen

De voorzieningen waren in 1837 nog primitief, met alleen pompwater waar de paarden regelmatig ziek van werden en verlichting met flambouwen en kaarsen. De manege kreeg echter snel gasvlamverlichting (1846) en in 1908 elektrisch licht. Aansluiting op het waterleidingnet gebeurde in 1881. Ook ontstond er behoefte om na afloop ergens wat te drinken. Daarom is in 1870 ‘De Jockey Club’ opgericht, aanvankelijk gehuisvest bij de wijnhandelaar tegenover de manege. In de dertiger jaren van de 20e eeuw besloot de manege te verhuizen; de stallen moesten dringend vernieuwd worden en de inmiddels drukbevolkte Binnenweg was niet ideaal. De nieuwe ‘Jockey Club’ en manege kwamen in het Kralingse Bos te liggen, toen nog Kralingerhout geheten.

Een internationaal Concours Hippique in Rotterdam

Maquette van de nieuwe manege uitgestald in de bak van oude manege aan de Binnenweg.

Collectie Historiefoto's, Stadsarchief Rotterdam, 1937

Naar de Kralingseweg 120

Op 31 augustus 1937 vertrokken de paarden in een feestelijke optocht naar het Kralingerhout. Het nieuwe complex met de Jockey Club als een van de gezelligste lokaliteiten van de manège (Maasbode, 31-08-1937) werd ontworpen door Rotterdamse architect Willem van Tijen. Van Tijen had in Kralingen in de jaren dertig diverse woningen, de flat aan de Kralingse Plaslaan en het clubgebouw van de Rotterdamsche Zeilvereeniging had ontworpen. Hij kreeg de opdracht echter naar eigen zeggen 'omdat u zo goedkoop kunt bouwen'. Bij een terugblik op zijn carrière in 1970 meldde hij ook openhartig: 'Heerlijk om als jong architekt van een zo verwend soort lieden een opdracht te krijgen. Ik maakte ervan wat ik kon.' Van Tijen maakte inderdaad een eenvoudig en doeltreffend geconstrueerd gebouw.

Heerlijk om als jong architekt van een zo verwend soort lieden een opdracht te krijgen. Ik maakte ervan wat ik kon.

Een internationaal Concours Hippique in Rotterdam

In 1953 is de Kralingseweg nog weinig bebouwd. De manege is ingericht voor het CHIO.

KLM Aerocarto, Stadsarchief Rotterdam

Tweede Wereldoorlog

De opmars van de manege kwam tot stilstand toen op 10 mei 1940, vlak voor de Duitsers kwamen, het Nederlandse leger alle veertig paarden opeiste. Het gebouw ‘De Jockey Club van de Rotterdamsche Manège’ werd wegens zalengebrek tussen 1940 en 1945 gebruikt als concertzaal. Pas na de bevrijding kwam de manege weer langzaam op gang.

Een internationaal Concours Hippique in Rotterdam

De manege en haar gebouwen zijn rijksmonument geworden.

Jan Paul van Galen, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 2006

Ontwerp Willem van Tijen

Het complex bestaat uit drie onderdelen: de stallen aan de noordzijde, een dubbele woning aan de zuidzijde en daartussen de eigenlijke manege. In de stalen platen van de manege heeft
de beeldhouwer Bolle figuren geplaatst. De Maasbode schrijft: 'Des avonds wordt hiermede ook een aardig effect bereikt, omdat dan de figuren zich naar buiten afteekenen. Een volkomen origineele vinding' De gebouwen zijn niet in een stereotype 'landelijke' stijl als een soort boerderijen vormgegeven, maar hebben het voor Van Tijen gebruikelijke moderne zakelijke karakter: een staalskelet is ingevuld met witgeschilderd metselwerk. Er was een tribune voor 330 toeschouwers. Hieraan vastgebouwd zat een clubhuis met kleed- en tuigkamers op de begane grond en een caféruimte op de verdieping. Het dubbele woonhuis bevatte woningen voor de directeur en de beheerder. De Sociëteit dateert echter uit 1957 nadat een uitslaande brand het gebouw in 1956 verwoestte. Job Dura, die de brand vanuit zijn raam kon zien, liet op de plek van de afgebrande Sociëteit een directiekeet van z’n bedrijf plaatsen. “Deze zal representatief worden ingericht zodat wij nu en straks tijdens het CHIO het verlies van de oude Jockey Club zo min mogelijk zullen missen!” Het tijdelijk onderkomen kreeg de bijnaam de Kippenren.

In 2006 wordt het complex van de Rotterdamsche Manège aangewezen als Rijksmonument. De Grandstand, een luxe multifunctionele accommodatie met tribune, wordt in 2011 geopend en in 2013 wordt de vereniging met een Koninklijke Erepenning onderscheiden.

Een internationaal Concours Hippique in Rotterdam

De brand in de Rotterdamse Manège aan de Kralingseweg op 20 juli 1956.

Ary Groeneveld, Stadsarchief Rotterdam

De beginjaren van het CHIO

Tijdens het allereerste CHIO Rotterdam vond al een landenwedstrijd springen plaats. Nederland won met Jaap Rijks die op het paard van Job Dura reed. Het prijzengeld voor de winnaar was 150 gulden, dat volgens de overlevering meestal dezelfde avond nog werd opgedronken. Begin jaren vijftig wordt voor het eerst gebruik gemaakt van elektronische tijdwaarneming. In 1961 bouwt het Rotterdamse bedrijfsleven de eerste permanente tribune. Het dressuurprogramma is datzelfde jaar compleet met de eerste Kür op Muziek. Ter gelegenheid van het 20-jarig bestaan krijgt het CHIO Rotterdam in 1967 het Europees Kampioenschap Springen toegewezen.

Een internationaal Concours Hippique in Rotterdam

Er kon ook gewinkeld worden tijdens het CHIO in het Stroodorp.

Cock Tholens, collectie Lieneke de Boer, Stadsarchief Rotterdam, 30 augustus 1956

Kleine Lijnbaan

Het CHIO bouwde na enkele jaren* het zogeheten Stroodorp, een straatje waar je kon winkelen, iets eten of drinken en waar zelfs modeshows voor bontmantels plaatsvonden. Daarna kopieerden andere concoursen het concept snel. Het Stroodorp bestond eerst uit houten frames, bekleed met rieten matten, vandaar de naam. De bijnaam van het Stroodorp was De kleine Lijnbaan. Het Stroodorp bestaat nog steeds.

*In de kranten wordt voor het eerst in 1954 gerept van een Stroodorp.

Een internationaal Concours Hippique in Rotterdam

Tijdens de pauzes waren er modeshows als vertier.

Ary Groeneveld, Stadsarchief Rotterdam, 6 september 1959.
Een internationaal Concours Hippique in Rotterdam

De tribune in 1956.

Cock Tholens, collectie Lieneke de Boer, Stadsarchief Rotterdam
Een internationaal Concours Hippique in Rotterdam

Ook ICI sponsorde het CHIO jarenlang.

Collectie Gottfried Gelaudemans

Anno nu

Ondanks een lastige periode in de jaren negentig is het CHIO Rotterdam een internationaal evenement van allure gebleven. In 2023 kondigde de International Federation for Equestrian Sports (FEI) aan dat CHIO Rotterdam deel uit zal maken van het nieuwe format voor de ‘show-jumping Nations Cup’. Een behoorlijke opsteker voor het evenement, aangezien slechts vijf competities hieraan deelnemen. Zoals de website van het wederopbouwevenement aangeeft: het CHIO Rotterdam is ook na 75 jaar springlevend.

Een internationaal Concours Hippique in Rotterdam

Ruiter Maikel van der Vleuten strijdt in de Longine League of Nations.

CHIO, 2023

Meer informatie over het CHIO 19 t/m 23 juni 2024 met alle ruiters, paarden, activiteiten en tickets vindt u op de website.

Bronnen: 
 

Architect
W. van Tijen
Onderwerpen
Algemeen Rijksmonumenten
Buurten
Kralingen
Gebouwen
Sport- of speelgebouw