• Artikelen

Brood- en banketbakkerij ‘Vooruitgang’

De Vooruitgang’ was in 1898 opgericht om goede kwaliteit brood en andere levensmiddelen voor een betaalbare prijs aan de arbeidersklasse te verschaffen.

Co-op3-Stedenbouw-1967-5-6a

De Co-op bakkerij kort na oplevering in 1967.

De Rotterdamsche Coöperatieve Broodbakkerij en Verbruiksvereeniging ‘Vooruitgang’ was in 1898 opgericht om goede kwaliteit brood en andere levensmiddelen voor een betaalbare prijs aan de arbeidersklasse te verschaffen. Dergelijke coöperaties waren goed vertegenwoordigd in vooroorlogs Rotterdam, denk bijvoorbeeld aan de Algemeene Arbeiders-Coöperatie ‘Voorwaarts’ en de Coöperatieve Groothandelsvereniging De Handelskamer (HAKA). ‘Vooruitgang’ werd in 1962 Co-op ‘Vooruitgang’. De coöperatie had verschillende afdelingen, behalve bakkerijen een melkinrichting, een kruideniersmagazijn, een afdeling manufacturen, een bibliotheek, schoenenwinkels, brooddepots en een autoremise.

‘Vooruitgang’ verloor tijdens het bombardement diverse winkels in het centrum, Kralingen en het Zomerhofkwartier, alsmede het hoofdkantoor in de Schoterbosstraat en de bakkerij aan de Botersloot. Een tegeltableau in de winkel aan de Nieuwe Binnenweg 373 herinnert aan de brood- en banketbakkerij. ‘Vooruitgang’ betrok kort na de bevrijding een nieuw kantoorgebouw aan de Schiekade.

Aan de Rotterdamse Zomerhofstraat is een grote nieuwe bakkerij verrezen van Rijnmond Bakkerijen N.V., van de Co-op. Het is de grootste coöperatieve bakkerij in de Benelux. Het gebouw vervangt in éné klap alle oude Co-op-bakkerijen in Rotterdam. Vanuit dit centrale punt wordt het Co-op-brood over het hele Rijnmondgebied verspreid.

Het Vrije Volk 20 april 1967

Co-op6-NL-Rt SA_4121_8093-2

Bouw van de broodfabriek.

Stadsarchief Rotterdam

Uniforme gevelwand

Voor het in 1967 opgeleverde gebouw was een kavel van 4200 m2 beschikbaar, dat geheel bebouwd werd. De voorgevel besloeg vrijwel de gehele Zomerhofstraat en de zijgevel liep ver door langs de Schoterbosstraat. In de Zomerhofstraat stond het gebouw naast het feestgebouw Palace uit 1941, dat in januari 2007 in vlammen opging.

Het gebouw is ontworpen door de architect en ingenieur Willem Zonneveld (1924), die bekend was met grootschalige technische complexen zoals het Marine Etablissement in Amsterdam en de Luchtvaartnijverheidsschool in Den Haag, die hij samen met architect F.C. de Weger realiseerde. In dezelfde periode bouwde hij ook een grote bakkerij voor de Co-op in Amsterdam.

Het complex bestond uit twee delen: langs de Schoterbosstraat een groot magazijn en langs de Zomerhofstraat een bedrijfsruimte van 1800 m2 over drie verdiepingen. Hier waren op de begane grond dienstruimtes en parkeerruimte voor elektro-cars.
De bedrijfsruimtes herbergen voornamelijk kantoren, maar ook een silo voor graanopslag en een dienstwoning. Deze functies zaten achter een uniforme gevelwand. Het gevelvlak heeft als basis een raster van een zestiental kolommen en de langgerekte borstweringen. Binnen dat raster waren verschillende invullingen mogelijk: open en gesloten delen en zelfs garagedeuren.

Co-op3-Stedenbouw-1967-5-6a

De Co-op bakkerij kort na oplevering in 1967.

Constructie

Wegens materiaalschaarste werd de constructie uitgevoerd in gewapend beton, met uitzondering van de stalen spanten en gordingen van de dakconstructie. Aangezien het gebouw vóór de winter van 1965-66 grotendeels glas-en waterdicht moest zijn, werd voor het uit twee lagen bestaande gedeelte, een bijzondere bouwwijze toegepast. Nadat de begane grond van gewapend beton met een zogenaamde paddenstoelconstructie gereed was, werden de kolommen met 8,5 meter hoogte tot het dak opgesteld. Aan deze kolommen werd een stalen dakconstructie bevestigd, de dakplaten gemonteerd en werd het dak waterdicht afgeplakt. Tegelijkertijd werden de prefab gevelplaten aangebracht. Toen het grootste gedeelte van het gebouw glas- en waterdicht was, werd pas begonnen met het maken van de vloer van de eerste verdieping.

De fundering en het dak zijn zodanig uitgevoerd, dat er in de toekomst nog een verdieping op het kantoorgebouw kon komen. Het magazijn heeft een enorme hellingbaan. Behalve de bakkerij waren ook andere Co-op-onderdelen in het gebouwgehuisvest, zoals NV Rijnmond en NV Vemaco.

Co-op5

Reclame van Coöperatie De Vooruitgang in Rotterdam uit 1948.

Stadsarchief Rotterdam

Co-op4

Overzicht van winkels van Coöperatie De Vooruitgang in Rotterdam in 1948.

Stadsarchief Rotterdam

Brood- en banketbakkerij

Voor de productie en distributie van bakkerswaren waren specifieke ruimtes nodig; naast de verdiepte siloruimte waren er een geïsoleerde narijskast, een krentenwasserij, een broodbakkerij en een deeg- en korstmakerij. Het magazijn op de begane grond was voorzien van parkeerplaatsen voor elektrische bakkerskarren, die huis-aan-huis bezorgden.

In de bakkerij kon alleen goed geproduceerd worden bij stabiele klimatologische omstandigheden: een temperatuur van 27º C en een relatieve vochtigheid van 70%.

De produktie-afdeling is, wat de uitrusting betreft, uitgerust met zeer moderne machinerieën, zoals twee „broodstraten”, met een capaciteit van 5000 broden per uur.

Het Vrije Volk 20 april 1967

Teneinde te voorkomen dat na het productieproces, als de temperatuur terugloopt, condensatie optreedt tegen koude oppervlakken, is een reeks maatregelen genomen: goed geïsoleerde wanden en plafonds, geen koudebruggen in de betonconstructies, het inblazen van warme lucht tussen het plafond en het toepassen van dubbelwandige perspex lichtkoepels.

Co-op2-bakkerij2

Reclame voor Co-op Juweelbrood.

Stadsarchief Rotterdam

Anno nu

In 1972 kwam er een einde aan de coöperatieve verbruiksvereniging. De bakkerij is daarna gesloten. Vanaf 2015 wordt er geen brood meer gebakken, maar voldoende geproduceerd. Het pand staat nu bekend als Het (Blauwwitte) Gebouw, en functioneert wederom als bedrijfsverzamelpand en broedplaats voor vele creatieve ondernemers. Om het gebouw een hip en eigentijds aanzien te geven is het aan de buitenzijde wit-blauw beschilderd met een soort dazzle-painting-motieven. De vraag is of het pand behouden blijft voor de toekomst met het uitschrijven van de tender door de Gemeente en Havensteder.

Bakkersfabriek3
Bakkersfabriek4
Architect
ir. W. Zonneveld
Periode
1963-1967
Locatie
Zomerhofstraat 71, Rotterdam, Netherlands
Onderwerpen
Gebouwen
Buurten
Zomerhofkwartier
Gebouwen
Bedrijfsgebouwen
Objecten
Zomerhofstraat 071, Vijverhofstraat 021 t/m 025 (oneven) en Schoterbosstraat 002; 006