• Artikelen

Bijbank Nederlandsche Bank

Het Bijkantoor van de Nederlandsche Bank sneuvelde tijdens het bombardement in 1940. Het duurde tot 1955 voordat het nieuwe gebouw aan de Boompjes gereed was, tegenwoordig rijksmonument.

1955 nedbank 26246

Het bijkantoor van de Nederlandsche Bank vlak na oplevering in 1955.

Nederlandse Bank

De Nederlandsche Bank, in 1814 opgericht door Koning Willem I, kreeg in 1865 een bijkantoor in een bestaand pand aan de Leuvehaven. In 1907 kreeg het een eigen gebouw aan de Boompjes, ontworpen door J. Verheul en A. Salm, dat bij het bombardement sneuvelde. Zoals bij de meeste banken bleef de kluis gespaard en vanaf 1942 kon men terecht in een noodgebouw aan de achterzijde. In 1948 kreeg de Haarlemse architect Henri Timo Zwiers (1900-1992) de opdracht voor een nieuw gebouw. 20 september 1950 ging de eerste paal de grond in en Opbouwdag 1952 volgde een nieuwe mijlpaal. Ter gelegenheid van het gereedkomen van de betonconstructies voor de kluizen van het nieuwe gebouw werd een gedenkplaat onthuld door K.P. van der Mandele. In 1955 was het gebouw gereed. De bouw vond onder strikte geheimhouding van de betrokkenen plaats achter hoge hekken. De Rotterdammer, gewend dat alle herbouw zoveel mogelijk in het openbaar wordt verricht, (…), gaf als verklaring, dat de Nederlandsche Bank een tunnel construeerde om het goud bij een volgende oorlog veilig naar Engeland te kunnen vervoeren. Aldus het Nebaro-nieuws van november 1955.

DNB za 14024

Directievertrekken in het bijkantoor van de Nederlandsche Bank.

Nederlandse Bank

DNB za 14010

Interieur eerste verdieping van het bijkantoor van de Nederlandsche Bank.

Nederlandse Bank

Na een bouwperiode van vijf jaar is de nieuwe bijbank van De Nederlandsche Bank N.V. aan de Boompjes te Rotterdam vandaag geopend. Daarmee zal men na vijftien jaar weer beschikken over een gebouw, dat voor de uitvoering van de verschillende taken van de bijbank voldoende ruimte en zelfs de mogelijkheid tot expansie open laat. Het ontwerp is van prof. ir H.T. Zwiers. In de kluis van het nieuwe gebouw is plaats voor 33 millioen bankbiljetten, 2 millioen zilveren munten, 7.500 baren goud en 4.500 zakken gouden munten. Het zal mogelijk zijn de capaciteit van de kluizen door verdere maatregelen te verdubbelen. De best beveiligde kluis ligt zeven meter onder de grond.

Het Parool 06-10-1955

Prev
Next

Berookte gevels

Banken kiezen bijna altijd voor degelijke, traditionele architectuur. Ook architect Zwiers behoorde tot de meer conservatieve Nederlandse architecten. Hij koos voor een solide, rechthoekig gebouw met een terugliggend dakpaviljoen, een ‘Palazzo aan de Maas’. De voorgevel heeft een streng regelmatig patroon van aluminium ramen in een raamwerk van travertin. De entree aan de Boompjes is duidelijk gemarkeerd door zes slanke bronzen zuilen. Met koper beklede pijlers zijn als versiering op de dakrand geplaatst. Voor de gevel werd een donkere baksteen gebruikt, om de sfeer van de oude gebouwen met hun door het scheepvaartverkeer berookte gevels zo veel mogelijk te benaderen. In het metselwerk is een siermotief aangebracht.

Hoewel traditioneel van uiterlijk en opzet was het gebouw verder heel modern van opzet, met een betonskelet van kolommen en balken en betonnen vloeren. De betonnen kolommen en plafondbalken bleven grotendeels in het zicht.

1956 Bijbank NB crop AG NL Rt SA 4121 211 1 01

Het bijkantoor van de Nederlandsche Bank vanaf de Nieuwe Maas in 1956.

Ary Groeneveld, Stadsarchief Rotterdam

Gewapende portiers in donkere kostuums lopen door het gebouw. Kassiers dragen revolvers bij zich. Op 12 verschillende plaatsen zijn alarminstallaties aangebracht. De vaste bewakers, die na de kantooruren door het gebouw patrouilleren, moeten 38 prikklokken passeren. Wanneer het meer dan tien minuten duurt voor zo'n klok geprikt is, gaat het alarmsignaal over. De man in de wacht kan aan een papierstrook en op een lichtscherm aflezen waar het alarm gegeven wordt. De onderste kluis is slechts binnen te dringen via de bovenste. Die onderste kluis bevindt zich bovendien rondom in grondwater. Wanneer men dus voor het strenge, donkergetinte gebouw staat, kan men weten, dat het zwaartepunt diep, diep onder grond ligt en dat de gehele indeling van het gebouw is afgestemd op de beveiliging van het enorme kapitaal aan bankbiljetten en goud dat onder de Boompjes opgeslagen ligt.

Het Vrije Volk 5 oktober 1955

Revolver-schietbaan

De omvang van het gebouw was voorgeschreven door de stadsarchitecten. Lang was de bank de enige bebouwing hier; pas eind jaren zestig kwamen er twee gebouwen van vergelijkbaar formaat bij: een kantoorgebouw voor Pakhuismeesteren van Ernest Groosman (1963-1967) en een gebouw voor twee scheepvaartbedrijven van Herman Bakker (1965-1969). Voor de Nederlandsche Bank was het volume veel te groot. De derde verdieping kon apart worden verhuurd en had daarom een eigen entree aan de achterzijde. Hier zetelde de Rotterdamse brigade van de Marechaussee. Op de vierde verdieping was de kantine van de bank en archiefruimte. In de dakopbouw was een kazerne, waar bij eventualiteiten een militaire eenheid gelegerd kon worden. Andere bijzonderheden waren een cellenblok met luchtplaats op de tweede verdieping en een revolver-schietbaan in de kelder. Om de verschillende functies goed te scheiden waren er allerlei aparte trappenhuizen en liften in het gebouw.

DNB za DSC 0143

Mozaïek van Louis van Roode in de hal, het verleden, heden en de toekomst van Rotterdam verbeeldend.

Nederlandse Bank

Nederlandse Bank interieur 2

Detail van het mozaiek van Louis van Roode in de bijbank van de Nederlandsche Bank

Nederlandschebank5

Koperen reliëf op het dakpaviljoen van Louis van Roode en Willem Verbon, dat aan diefstal ten prooi viel.

Nederlandse Bank

Louis van Roode heeft van de Nederlandse Bank opdracht gekregen een glasmozaïek te maken langs de brede trap, die in de hall van het bouwwerk aan de Boompjes, naar de verdiepingen leidt. Van Roode heeft reeds een ontwerp voor dit mozaïek gemaakt. Het wordt uitgevoerd in Italiaans glas. Het heeft als onderwerp, verleden, heden en toekomst van de stad Rotterdam. Van Roode verbeeldt dit met decoratieve vormen en symbolen die in koele kleuren worden weergegeven. Zich oriënterend op de gedekte kleur van het travertijn en de kunststeen in de hall, zocht Van Roode het in vele nuances wit en grijs, waarbij zwart en goud contrasteren.

Het Vrije Volk 3 december 1954

Indrukwekkend mozaïek

De bekende Rotterdamse kunstenaar Louis van Roode (1914-1864) maakte twee grote mozaïeken in de monumentale entreehal. Van Roode was bijzonder populair in die periode, want hij werkte ook aan het mozaïek voor het Holbeinhuis en voor Hotel Britannia in Vlissingen. De mozaïeken zijn drie meter hoog en zeven meter breed en zijn aan weerszijden van de brede hoofdtrap aangebracht. Aan de linkerzijde is ‘oud Rotterdam’ met zijn kerken en kleine huizen verbeeld. Aan de rechterzijde is een brandende feniks afgebeeld met het nieuwe Rotterdam, met de rivier, de moderne huizen en de fabrieken. Het kunstwerk wijkt af van de voor bankgebouwen gebruikelijke clichébeelden. Op het dakpaviljoen waren twee koperen reliëfs aangebracht: de Welvaart van het Land (aan de oostgevel) en de Welvaart van de Zee (aan de westgevel), ontworpen door Van Roode in samenwerking met Willem Verbon (1921-2003).

Nederlandse Bank 1

De Nieuwe Boompjes tussen de hoogbouw aan de Maas.

Anno nu

De Nederlandsche Bank sloot vanaf 1995 een achttal bijkantoren; het gebouw aan de Boompjes werd in 1998 verkocht en in 2000 verlaten. Er werden vervolgens allerlei plannen ontwikkeld voor het gebouw. Vanaf 1998 is er sprake van een 200 meter hoog woongebouw boven de bank van de Amerikaanse architecten Philip Johnson en Alan Ritchie. Het voorstel leidde tot veel protesten. Het gebouw was sinds 1991 gemeentelijk monument. In 2005 werd alvast een kantoortoren voor Ernst & Young naast het gebouw gerealiseerd. Vervolgens waren er plannen voor een Van der Valkhotel en een andere woontoren: Hoog aan de Maas. Uiteindelijk renoveerde 01-10 architecten het pand en opende in 2016 De Nieuwe Boompjes met flexibele kantoorruimte. De hoofdentree is verplaatst naar de vroegere achterzijde; dat is de stadskant en hier is een parkeergarage. Huurders zijn o.a. Kaan Architecten en de VNAB (Coöperatieve Vereniging Nederlandse Assurantie Beurs) kennis- en ontmoetingscentrum, die elk een gehele verdieping in gebruik hebben. De begane grond heeft nog niet een beoogde openbare functie gekregen.

Enkele onderdelen van het kunstwerk van Van Roode en Verbon aan de oostgevel zijn in 2011 door koperdieven geroofd.

Nederlandse Bank 4
Nederlandse Bank interieur 4
Nederlandse Bank interieur 3
Nederlandse Bank 2
Nederlandse Bank 3
Nederlandse Bank interieur 5
Nederlandse Bank interieur 1
Nederlandse Bank 5
DNB Nieuwe Boompjes 0110 entree

Entree De Nieuwe Boompjes voorheen De Nederlandsche Bank

01-10 architecten

DNB Nieuwe Boompjes 0110 bronzen paneel

De voormalige bronzen deurpanelen van de bank hebben een nieuwe plek gekregen bij de trappen en liftconsole.

01-10 architecten

Prev
Next

Filmpje over de Bijbank tijdens expositie in het Maritiem District

Architect
H.T. Zwiers
Kunstenaar
A.M. van Roode, W.A. Verbon
Periode
1946-1955
Locatie
250, Boompjes, Centrum, Rotterdam, 3011, Rotterdam, Zuid-Holland, Nederland
Onderwerpen
Gebouwen Rijksmonumenten
Buurten
Wijnhaven
Gebouwen
Banken
Objecten
Boompjes 250 en Rederijstraat 003 t/m 013 (oneven)